Juridische inhoud

1.  Stelsel mindervaliden – CAO nr. 150

1.1. Recht op bedrijfstoeslag vanaf 58 jaar

Dit stelsel laat mindervalide werknemers toe om op SWT te vertrekken vanaf de leeftijd van 58 jaar, mits een beroepsverleden van 35 jaar te bewijzen.

De NAR CAO nr. 150 verlengt dit stelsel onder dezelfde voorwaarden als deze van de vorige periode. Werknemers ontslagen uiterlijk op 30 juni 2023 moeten de leeftijd van 58 jaar uiterlijk bereiken op die datum en op het effectief einde van de arbeidsovereenkomst.

Mindervalide werknemers zijn:

• Ofwel erkend als mindervalide werknemers:
• werknemers die voldoen aan de medische voorwaarden om ingeschreven te worden in een agentschap voor personen met een handicap;
• werknemers die voldoen aan de medische voorwaarden om recht te hebben op een tegemoetkoming voor personen met een handicap;
• doelgroepwerknemers in een beschutte of sociale werkplaats (PC 327), maar niet het omkaderingspersoneel;
• werknemers met een blijvende arbeidsongeschiktheid van meer dan 65%.

• Ofwel erkend als werknemers met ernstige lichamelijke problemen:
• die de verdere uitoefening van hun beroep significant bemoeilijken (behoudens zij die niet effectief werken en een invaliditeitsuitkering krijgen);
• de lichamelijke problemen moeten geheel of gedeeltelijk veroorzaakt zijn door de beroepsactiviteit;
• bewijs door attest Fedris

Om het aanvraagformulier tot erkenning, bestemd voor Fedris, in te vullen, kan de werknemer hulp vragen aan de preventieadviseur–arbeidsarts.

• Ofwel gelijkgesteld aan werknemers met ernstige lichamelijke problemen (minimum 2 jaar blootgesteld aan asbest vóór 1 januari 1993). Bewijs door attest Fedris.

De CAO nr. 150 treedt in werking op 1 januari 2021 en geldt tot 30 juni 2023. Ze heeft directe werking. Er is geen sectorale CAO vereist.

1.2. Vrijstelling aangepaste beschikbaarheid

Deze SWT-ers kunnen zonder bijkomende voorwaarden een vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt aanvragen.

2. Bouw, nachtarbeid en zwaar beroep (33 jaar beroepsverleden) – CAO nr. 151, 153, 155

2.1. Recht op bedrijfstoeslag vanaf 60 jaar

Op basis van dit stelsel konden in de periode 2019 tot 30.06.2021 arbeidsongeschikte bouwvakkers, werknemers met een aantal jaren in een zwaar beroep of werknemers met 20 jaar prestaties in een regeling van nachtarbeid op SWT vertrekken vanaf 59 jaar.  

Daarnaast moeten ze ook 33 jaar beroepsverleden aantonen.

Voor werknemers ontslagen vanaf 1 juli 2021 brengt de CAO nr.  151 de leeftijd op 60 jaar. De CAO geldt van 1 juli 2021 tot 30 juni 2023.

Concreet houdt dit in dat de leeftijd van 60 jaar moet bereikt zijn, uiterlijk op het ogenblik van het effectief einde van de arbeidsovereenkomst én tijdens de geldigheidsduur van de CAO nr. 151. Dus uiterlijk op 30 juni 2023.

De leeftijd mag ook bereikt worden tijdens de geldigheidsduur van een verlengende CAO die dezelfde leeftijd voorziet.

Om op basis van dit stelsel op SWT te kunnen is een sectorale CAO over het recht op een bedrijfstoeslag nodig. De sectorale CAO moet voldoen aan de voorwaarden opgenomen in de NAR CAO nr. 151.

Ondernemingen die vallen onder een bedrijfstak die niet onder een opgericht paritair comité ressorteren of waarvoor het paritair comité niet werkt, kunnen toe treden tot de NAR CAO nr. 151 volgens een specifieke procedure.

2.2. Vrijstelling aangepaste beschikbaarheid

Bovendien moet de sector toetreden tot de NAR CAO’s nr. 153 en nr. 155, wil men de SWT-ers de mogelijkheid tot vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt geven. Dit houdt in dat de sectorale CAO uitdrukkelijk verwijst naar de NAR CAO's.

De CAO nr.153 legt voor de periode 01.07.2021 tot 31.12.2022 de voorwaarden vast voor de toekenning van de vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid (leeftijd van 62 jaar of 42 jaar beroepsverleden). De CAO nr.155 doet hetzelfde voor de periode 01.01.2023 tot 31.12.2024.

Voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 31.12.2022 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum en op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken, is een toetreding tot de NAR CAO nr. 153 nodig.  

Voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 30.06.2023 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum en op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken, is een toetreding tot de NAR CAO nr. 155 nodig. Zij kunnen een vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid vragen tot 31.12.2024. De CAO nr. 155 loopt immers af op die datum. 

Ondernemingen die vallen onder een bedrijfstak die niet onder een opgericht paritair comité ressorteren of waarvoor het paritair comité niet werkt, kunnen toetreden tot beide NAR CAO’s volgens een specifieke procedure.

3.  Zwaar beroep (35 jaar beroepsverleden) – CAO nr. 143, 153 (nieuw) 155 (nieuw)

3.1. Recht op bedrijfstoeslag vanaf 60 jaar

Sinds 1 juli 2021 is de leeftijd voor SWT in het kader van het ‘generiek stelsel – zwaar beroep’ op 60 jaar gebracht. Dit gebeurde in de toepassing van de CAO nr. 143. De CAO werd gesloten op 23 april 2019 in het kader van het voorgaande sociaal akkoord. De CAO is van onbepaalde duur.

Het ‘generiek stelsel - zwaar beroep’ betreft werknemers met 35 jaar beroepsverleden waarvan 5 jaar in een zwaar beroep in de laatste 10 jaar of 7 jaar in de laatste 15 jaar.

In uitvoering van de CAO nr. 143 is een sectorale of ondernemingsCAO noodzakelijk die het recht op een bedrijfstoeslag regelt.

De werknemer moet de leeftijd van 60 jaar bereiken uiterlijk op het effectief einde van de arbeidsovereenkomst én op het einde van de sectorale of ondernemingsCAO (of van een verlengde CAO die dezelfde leeftijd voorziet), die het recht op de bedrijfstoeslag regelt.

3.2. Vrijstelling aangepaste beschikbaarheid

Sowieso moet de sector toetreden tot de NAR CAO’s nr. 153 en nr. 155, wil men de SWT-ers de mogelijkheid tot vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt geven:

• CAO nr. 153
  De CAO legt de voorwaarden vast voor de toekenning van de vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid (leeftijd van 62 jaar of 42 jaar beroepsverleden) voor de periode 01.07.2021 tot 31.12.2022.
  Ze geldt voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 31.12.2022 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken

• de CAO nr. 155
  Deze CAO doet hetzelfde voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 30.06.2023 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken.
  Zij kunnen een vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid vragen tot 31.12.2024. De CAO nr. 155 loopt immers af op die datum. 

Ondernemingen die vallen onder een bedrijfstak die niet onder een opgericht paritair comité ressorteren of waarvoor het paritair comité niet werkt, kunnen toetreden tot beide NAR CAO’s.

4. Zeer lange loopbaan – CAO nr. 152, 153, 155

4.1. Recht op bedrijfstoeslag vanaf 60 jaar

In de voorbije periode konden werknemers met een loopbaan van 40 jaar op SWT gaan vanaf 59 jaar op basis van NAR CAO’s:

• nrs. 134 en 135 voor de periode 2019 - 2020
• nrs. 141 en 142 voor de periode 01.01.2021 tot 30.06.2021

Voor de periode 01.07.2021 tot 30.06.2023 brengt de CAO nr. 152 nu de leeftijd op 60 jaar.

Indien de werknemer ontslagen wordt tijdens de geldigheidsduur van de CAO nr. 152 (01.07.2021 – 30.06.2023) kan hij op SWT, in zoverre hij de leeftijd van 60 jaar uiterlijk bereikt op het effectief einde van de arbeidsovereenkomst én tijdens de geldigheidsduur van de NAR CAO. Dus uiterlijk op 30 juni 2023. De leeftijd mag ook bereikt worden tijdens de geldigheidsduur van een verlengende NAR CAO die dezelfde leeftijd voorziet.

Een sectorale of ondernemingsCAO die het recht op een bedrijfstoeslag regelt is hier strikt genomen niet nodig. Het recht op de bedrijfstoeslag kan men putten uit de CAO nr. 152.

4.2. Vrijstelling aangepaste beschikbaarheid

Om de vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid te kunnen aanvragen is wel een sectorale CAO nodig, waarbij de sector uitdrukkelijk verwijst naar de:

• CAO nr. 153.
  De CAO legt de voorwaarden vast voor de toekenning van de vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid (leeftijd van 62 jaar of 42 jaar beroepsverleden) voor de periode 01.07.2021 tot 31.12.2022.
  Ze geldt voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 31.12.2022 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken

• CAO nr. 155.
  Deze CAO doet hetzelfde voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 30.06.2023 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken.
  Zij kunnen een vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid vragen tot 31.12.2024. De CAO nr. 155 loopt immers af op die datum. 

Ondernemingen die vallen onder een bedrijfstak die niet onder een opgericht paritair comité ressorteren of waarvoor het paritair comité niet werkt, kunnen toetreden tot beide NAR CAO’s nr. 153 en nr. 155.

5. Onderneming in moeilijkheden of herstructurering - CAO nrs 154, 155

5.1. Recht op bedrijfstoeslag vanaf 60 jaar

Voor ondernemingen, erkend als in moeilijkheden of in herstructurering is de toegangsleeftijd tot SWT sinds 31.12.2020 vastgesteld op 60 jaar. Aan deze leeftijd wordt nu niet geraakt.

Een verlaagde toegangsleeftijd is hier niet meer mogelijk.

Een ondernemingsCAO (art.17 §2, 2° KB 03.05.2007) regelt hier het recht op de bedrijfstoeslag.

5.2. Vrijstelling aangepaste beschikbaarheid

Periode tot 31.12.2020

Sinds 31.12.2019 voorzag CAO nr.136 de mogelijkheid tot vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid voor SWT-ers in het kader van een onderneming erkend als in herstructurering of in moeilijkheden onder volgende voorwaarden:

• ofwel de leeftijd van 65 jaar bereiken;
• ofwel 43 jaar beroepsverleden hebben.

De voorwaarden golden tot 31.12.2020.

Bovendien moest de ondernemingsCAO tot invoering van het SWT-stelsel uitdrukkelijk vermelden dat ze gesloten is in toepassing van artikel 5 van de CAO nr. 136.

Periode vanaf 01.01.2021

De sociale partners stemmen nu de vrijstellingsvoorwaarden af op de voorwaarden die gelden in de bijzondere SWT-stelsels (bouw, nachtarbeid en zwaar beroep (33 jaar); zwaar beroep (35 jaar) en zeer lange loopbaan):

• voor de periode van 01.01.2021 tot 31.12.2022 voorziet de CAO nr. 154 volgende voorwaarden:

• ofwel de leeftijd van 62 jaar bereiken;
• ofwel 42 jaar beroepsverleden hebben.

De CAO nr.154 geldt voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 31.12.2022 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken.

Indien er sprake is van een collectief ontslag, moeten de betrokken werknemers ook de leeftijd van 60 jaar bereiken op het ogenblik waarop de werkgever het voornemen van collectief ontslag meedeelt aan de werknemersvertegenwoordigers.

De commentaar bij CAO nr.154 vermeldt uitdrukkelijk dat de aanvangsdatum van de erkenning als onderneming in moeilijkheden of in herstructurering zich binnen de geldigheidduur van CAO nr.154 moet situeren.

Bovendien moet de ondernemingsCAO tot invoering van het SWT-stelsels uitdrukkelijk vermelden dat ze gesloten is in toepassing van de CAO nr. 154.

• voor de periode van 01.01.2023 tot 31.12.2024 voorziet de CAO nr. 155 dezelfde voorwaarden (62 jaar of 42 jaar beroepsverleden).

Ze geldt voor zij die ontslagenzijn uiterlijk op 30.06.2023 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken.

Indien er sprake is van een collectief ontslag, moeten de betrokken werknemers ook de leeftijd van 60 jaar bereiken op het ogenblik waarop de werkgever het voornemen van collectief ontslag meedeelt aan de werknemersvertegenwoordigers.

De commentaar bij CAO nr.155 vermeldt uitdrukkelijk dat de aanvangsdatum van de erkenning als onderneming in moeilijkheden of in herstructurering zich vóór 1 juli 2023 moet situeren.

Bovendien moet de ondernemingsCAO tot invoering van het SWT-stelsels uitdrukkelijk vermelden dat ze gesloten is in toepassing van de CAO nr. 155.

De werknemers kunnen een vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid vragen tot 31.12.2024. De CAO nr. 155 loopt immers af op die datum. 

6.  Overzicht mogelijke SWT-stelsels vanaf 2021

(*) Het betreft de leeftijd van kracht tijdens de geldigheidsduur van de SWT-cao binnen dewelke de werknemer ontslagen wordt of tijdens een verlengende CAO die dezelfde leeftijd voorziet. De loopbaanvereiste is deze van kracht op het einde van de arbeidsovereenkomst.