Juridische inhoud

1. Kort herhalen: de gelijkstelling van werkhervatting in halve dagen.

Bedienden zullen meer rechten opbouwen voor vakantie en vakantiegeld, omdat voortaan rekening wordt gehouden met de niet-gepresteerde daggedeelten bij werkhervatting na een (beroeps)ziekte of (arbeids)ongeval.

Achtergrond: problematiek van werkhervatting in halve dagen

Het vakantierecht wordt opgebouwd in functie van de prestaties in het vakantiedienstjaar.

Een aantal afwezigheidsdagen zijn ook gelijkgesteld met prestatiedagen, waaronder - mits wordt voldaan aan enkele voorwaarden - ook dagen arbeidsongeschiktheid wegens ziekte of ongeval.

Werknemers worden meer en meer aangemoedigd om na ziekte of ongeval zo snel mogelijk het werk te hervatten. Een gedeeltelijke werkhervatting biedt velen de kans om sneller het werk opnieuw op te nemen.

Bij gedeeltelijke werkhervatting in volle dagen waren de dagen waarop niet gewerkt werd steeds gelijkgesteld.

De steeds meer toegepaste werkhervatting in halve dagen was voor bedienden echter niet gelijkgesteld.

Voor arbeiders werden deze halve dagen al langer gelijkgesteld door de Rijksdienst Jaarlijkse Vakantie en de verschillende vakantiekassen.

Het verschil in berekening tussen arbeiders en bedienden én tussen werkhervatting in volle en halve dagen zorgde voor veel verwarring en teleurstelling bij bedienden die het werk hervatten in halve dagen.

Dit onderscheid is nu weggewerkt met een Koninklijk Besluit.

Voor bedienden die het werk gedeeltelijk hervatten worden de niet-gepresteerde daggedeelten gelijkgesteld vanaf vakantiedienstjaar 2018, namelijk vanaf 1 januari 2018.

Ter informatie: men spreekt van "daggedeelten" in plaats van "halve dagen" omdat de werkhervatting meestal niet in volledige halve dagen gebeurt.

Bijvoorbeeld 4 u werken in de voormiddag en 3u45 werken in de namiddag.

Deze gelijkstelling geldt zowel voor het recht op vakantie als voor het recht op vakantiegeld.

Deze gelijkstelling geldt voor werkhervatting bij:

• ziekte;

• ongeval;

• beroepsziekte;

• arbeidsongeval.

Belangrijke opmerking:

De gelijkstelling geldt enkel voor gedeeltelijke werkhervatting mits toestemming van de geneesheer-adviseur van het ziekenfonds.

Dit moet blijken uit een document opgesteld door het ziekenfonds waarbij de progressieve werkhervatting wordt goedgekeurd.

In de praktijk zal dit meestal met toestemming van het ziekenfonds zijn.

Voorbeeld: als een werknemer het werk gedeeltelijk hervat met alleen maar toestemming van de eigen huisarts, zonder toestemming van het ziekenfonds, is er in principe geen gelijkstelling.

2. Mogelijke gevolgen van de gelijkstelling

We lijsten hieronder enkele gevolgen op van deze nieuwe regel, met een korte bespreking van de impact.

2.1. Vakantierechten en vakantiegeld voor werknemers in dienst

De gelijkstelling start vanaf 01.01.2018, waardoor dit pas invloed heeft op de vakantierechten op te nemen vanaf 2019.

Bedienden met gedeeltelijke werkhervatting in daggedeelten kunnen meer rechten opbouwen, en zullen dus méér vakantiedagen mogen opnemen dan voorheen.

Meer vakantiedagen betekent ook meer vakantiegeld. Zowel enkelvoudig, dubbel als variabel vakantiegeld.

2.2. Vakantiegeld bij uit dienst en fictief loon

Een bediende die uit dienst gaat ontvangt saldo en vervroegd vakantiegeld bij uit dienst.

Om dit te berekenen wordt een berekenigsbasis samengesteld.

De berekeningsbasis van vakantiegeld uit dienst wordt samengesteld uit 2 elementen:

• Het loon voor de gepresteerde en gelijkgestelde dagen in respectievelijk vorig jaar voor het saldo vakantiegeld en het huidige jaar voor het vervroegd vakantiegeld.

• Een fictief loon voor onbetaalde gelijkgestelde afwezigheden.

Een fictief loon is een simulatie van het loon dat de bediende normaal gezien zou ontvangen als de onbetaalde gelijkgestelde afwezigheid toch een betaalde afwezigheid zou zijn.

Deze berekeningswijze volgt specifieke regels, zoals berekenen op basis van het loon bij de aanvang van de afwezigheid.

Om fictief loon te berekenen wordt normaal gezien een fictief dagloon samengesteld, dat wordt vermenigvuldigd met het aantal dagen onbetaalde gelijkgestelde afwezigheid.

De berekening van een fictief loon voor daggedeelten stelt nieuwe uitdagingen.

Bijvoorbeeld: 4 uur prestaties in de voormiddag, 3u45 arbeidsongeschikt in de namiddag.

In deze situatie biedt een fictief 'dagloon' geen houvast voor een correcte berekening.

Een oplossing hiervoor biedt het werken met een fictief uurloon.

De regels voor het samenstellen van het fictief loon wijzigen niet, maar als eindresultaat wordt een uurloon berekend in plaats van een dagloon.

Door het aantal uren progressieve werkhervatting te vermenigvuldigen met het fictief uurloon bekomt men het fictief loon voor de progressieve werkhervatting.

Gevolgen bij een uitdienstberekening:

• Saldo vakantiegeld in 2018 : geen impact.

De berekeningsbasis voor het saldo vakantiegeld in 2018 is het vakantiedienstjaar 2017.

Volledige dagen progressieve werkhervatting waren reeds gelijkgesteld.

De gelijkstelling van de daggedeelten echter geldt pas vanaf 01.01.2018 en heeft geen impact op deze berekeningsbasis.

• Vervroegd vakantiegeld in 2018 : fictief loon.

De berekeningsbasis voor het vervroegd vakantiegeld voor vakantiedagen en vakantiegeld in 2019 is het vakantiedienstjaar 2018.

Voor alle werknemers die voldoen aan de voorwaarden van gelijkstelling, moet vanaf 01.01.2018 de berekeningsbasis voor het vervroegd vakantiegeld bij uit dienst worden verhoogd met een fictief loon voor alle gelijkgestelde afwezigheden door progressieve werkhervatting. Zowel volle dagen als daggedeelten. 

• Saldo en vervroegd vakantiegeld vanaf 2019 : fictief loon en decemberafrekening uit dienst.

Zowel voor de berekeningsbasis van het saldo als het vervroegd vakantiegeld zal de berekeningsbasis worden verhoogd met een fictief loon voor alle gelijkgestelde afwezigheden door progressieve werkhervatting.

2.3. Decemberafrekening

Een werknemer die in de loop van dit of vorig jaar een daling heeft van arbeidsduur, krijgt in de maand december een afrekening om vakantiegeld te krijgen voor alle vakantierechten die niet konden worden opgenomen omwille van die daling van arbeidsduur.

Net zoals bij vakantiegeld uit dienst wordt bij een decemberafrekening een berekeningsbasis samengesteld op basis van de gepresteerde en gelijkgestelde dagen. Voor onbetaalde dagen wordt de berekeningsbasis verhoogd met een fictief loon.

Net zoals bij het vakantiegeld uit dienst wordt dit berekend aan de hand van een fictief uurloon.

• Decemberafrekening in 2018: geen impact.

Geen impact omdat voor de samenstelling van de berekeningsbasis het vakantiedienstjaar 2017 wordt gebruikt.

Wel fictief loon voor volle dagen, niet voor daggedeelten arbeidsongeschiktheid. 

• Decemberafrekening vanaf 2019: fictief loon ook voor daggedeelten.

De berekeningsbasis wordt samengesteld mét inbegrip van de gelijkgestelde daggedeelten.

Fictief loon, zowel voor de volle dagen als de daggedeelten arbeidsongeschiktheid.

Dit geldt ook voor een decemberafrekening bij uit dienst.

2.4. Diverse pro-rata regels

Enkele sectoren en bedrijven hanteren bij het toekennen van premies of voordelen pro-rata regels gebaseerd op de wetgeving jaarlijkse vakantie.

Denk hierbij bijvoorbeeld aan het pro-rata toekennen van een eindejaarspremie of sectorale premie of het toekennen van bijkomende vakantiedagen.

De gelijkstelling van de daggedeelten progressieve werkhervatting kan een rol spelen bij het pro-rata toekennen van premies of voordelen.

2.6. Aanvullende vakantie

Aanvullende of ‘Europese’ vakantie wordt toegekend aan werknemers die in het vakantiedienstjaar te weinig vakantierechten hebben opgebouwd om in het vakantiejaar maximum 4 weken vakantie op te nemen voor een tewerkstelling van 1 kalenderjaar.

Aanvullende vakantie wordt opgebouwd door in het huidige kalenderjaar prestaties of gelijkgestelde afwezigheden te hebben. De aanvullende vakantie mag ten vroegste worden opgenomen vanaf eind maart.

De gelijkstelling van de daggedeelten progressieve werkhervatting heeft een invloed op de opbouw van de rechten op aanvullende vakantie.