ella
Voor wie?
Vanaf 1 januari 2018 zijn 'zachte landingsbanen' mogelijk voor alle private werkgevers en hun oudere werknemers van minstens 58 jaar die overeenkomen de werklast te verlichten. Het doel is dat oudere werknemers langer aan het werk kunnen blijven.
Deze nieuwe mogelijkheid werd aangekondigd in onze nieuwsbrief van 27 november 2017. De gepubliceerde tekst stemt volledig overeen met het ontwerp. We hernemen onze vorige bespreking.
Begrip 'zachte landingsbaan'
Een 'zachte landingsbaan' betekent dat de werkgever op een gunstige wijze (vrij van sociale bijdragen) een compenserende vergoeding kan toekennen aan zijn oudere werknemer die loonverlies lijdt als gevolg van een maatregel tot verlichting van zijn werklast.
Let op!
Het gaat hier niet om een landingsbaan (vermindering van prestaties met 1/5 of 1/2) in het kader van tijdskrediet.
Geen verplichting
Deze maatregel creëert geen enkele verplichting voor werkgevers of sectoren.
Een oudere werknemer die werklastverlichting wenst, heeft het akkoord van de werkgever nodig. De werkgever is ook niet verplicht een compenserende vergoeding voor loonverlies toe te kennen. De werkgever kan hierover 'vrijwillig' beslissen of een akkoord sluiten. Enkel in dat geval is de SZ-vrijstelling mogelijk.
Strikte voorwaarden
Om het doel te bereiken moeten bepaalde voorwaarden samen vervuld zijn vooraleer er sprake kan zijn van vrijstelling van bijdragen. Hierna volgt een samenvatting:
-
de vergoeding moet vastgelegd zijn in een collectieve arbeidsovereenkomst of in het arbeidsreglement;
- het Fonds voor Bestaanszekerheid (bij een sectorale cao) of de werkgever betaalt de vergoeding;
- werkgevers met een werkgelegenheidsplan voor 45-plussers moeten zachte landingsbanen invoeren in toepassing van de cao nr. 104 van de NAR;
- de cao of het arbeidsreglement moet de maatregelen tot verlichting van de werklast vastleggen die aanleiding kunnen geven tot een vergoeding; de wet bepaalt geen concrete maatregelen, maar stelt wel twee vereisten:
- de maatregel brengt een vermindering van het inkomen van de werknemer mee;
- én de werknemer behoudt minstens een effectieve tewerkstellingsbreuk van 4/5 van een voltijder.
- leeftijd werknemer: algemeen moet de werknemer minstens 58 jaar zijn, maar als de werklastverlichting gebeurt door overgang van een voltijdse naar een 4/5e tewerkstelling moet de werknemer minstens 60 zijn om de vrijstelling te mogen toepassen;
- het bedrag van de vergoeding is beperkt:
- het dekt maximum het loonverlies dat de werknemer heeft
- én het nettoloon dat de werknemer overhoudt mag niet hoger zijn dan vóór de verlichting van de werklast;
- de vergoeding wordt geïndexeerd op dezelfde wijze als de lonen in de onderneming.
Vanaf 1 januari 2018
De gewijzigde wetgeving treedt in werking op 1 januari 2018.
Wat betekent dit voor de werkgever?
Als een werkgever gebruik wil maken van deze nieuwe mogelijkheid van 'zachte landingsbanen', moet er een cao (sectoraal of op ondernemingsvlak) gesloten worden of een bepaling in het arbeidsreglement opgenomen worden. Het is van belang alle gestelde voorwaarden te respecteren bij het invoeren van dergelijke regeling.
Werkgevers die reeds zouden beschikken over een regeling van landingsbanen in hun onderneming of sector, moeten nagaan of alle voorwaarden van het besluit vervuld zijn. Pas dan kunnen ze toepassing maken van deze vrijstelling van sociale bijdragen vanaf 1 januari 2018.
Intro
Voorstel metaalsector
De sociale partners in de metaalsector ontwikkelden enige tijd geleden een voorstel geïnspireerd op het werkgelegenheidsplan voor oudere werknemers (NAR-cao nr. 104 van 27 juni 2012).
Het voorstel voorzag de toekenning van een aanvullende vergoeding aan oudere werknemers vanaf 58 jaar die met het oog op de verlichting van hun werklast hun loopbaan wijzigen mét verlies van loon. De werknemer stapt bijvoorbeeld over van nachtdienst naar dagprestaties en/of vermindert het aantal uren per week.
De metaalsector vroeg de regering om die aanvullende vergoeding vrij te stellen van sociale zekerheidsbijdragen. Dit was bedoeld als een alternatief voor de regelingen voor SWT en landingsbanen in de sector (op basis van sectorale cao’s). De vrijstelling was in oorsprong enkel bedoeld voor oudere werknemers die geen beroep kunnen doen op die specifieke regelingen.
Uitbreiding
Het besluit voorziet voor alle private sectoren (ook bedienden) dat een vergoeding toegekend in het kader van de verlichting van de werklast, mits naleving van bepaalde voorwaarden, vrij is van sociale bijdragen.
Doel
Het is niet de bedoeling een nieuw uittredingsmechanisme op te zetten. De regering wil bekomen dat oudere werknemers langer aan het werk kunnen blijven. Bijgevolg zijn bijkomende maatregelen nodig om de activiteits- en werkzaamheidsgraad van ouderen te verhogen. De nieuwe vrijstelling moedigt werkgevers en oudere werknemers aan om te zoeken naar werklastverlichting zodat langer werken ook in de praktijk mogelijk wordt.
Met het oog op die doelstelling worden een aantal uitdrukkelijke voorwaarden gesteld.
Alle voorwaarden moeten cumulatief vervuld zijn vooralleer er sprake kan zijn van sociale vrijstelling van de compenserende vergoeding.
NAR advies
In het NAR advies nr. 2.067 van 19 december 2017 tonen de werknemersorganisaties zich erg negatief en ongerust over het gebruik en vooral het misbruik dat er zou kunnen gemaakt worden van deze nieuwe maatregel.
- Volgens hen staat de deur naar fraude en ontwijkingsmogelijkheden wagenwijd open omdat de werkgever ook autonoom op bedrijfsniveau (via het arbeidsreglement) kan beslissen 'welke maatregelen' de werklast (zouden) verlichten. Een invoering van het systeem uitsluitend op basis van een sectorale cao zou grotere garantie bieden in hun zienswijze.
- Voor de werknemersorganisaties moet het concept 'werklast verlichten' duidelijk afgebakend worden. Zij vrezen voor een werklastverlichting 'op papier' die bovendien toelaat een gedeelte van het loon om te zetten in een premie vrij van SZ-bijdragen.
- De werknemersorganisaties zien de vermindering van de arbeidstijd met 1/5 slechts als een aanvullend stelsel voor de oudere werknemers die geen toegang hebben tot de sectorale landingsbanen. Deze beperking was ook aanwezig in het oorspronkelijke voorstel van de metaalsector.
De werkgeversorganisaties staan positiever tegenover de nieuwe maatregel, maar betwijfelen het succes ervan. Hoe aantrekkelijk is dit systeem ten opzichte van andere bestaande maatregelen, zoals landingsbanen in het kader van tijdskrediet (1/5 vermindering)?
In het kader van tijdskrediet wordt het loonverlies gecompenseerd door een RVA-uitkering en wordt de mindere arbeidstijd gelijkgesteld voor de berekening van het pensioen. De werkgever kan bovendien een beperkte aanvulling bij de RVA-uitkeringen betalen die vrij is van SZ-bijdragen. Ingeval van een vermindering met 1/5 dienen geen Decava-bijdragen te worden betaald.
Maar ook andere maatregelen (dan vermindering van arbeidsduur) kunnen werklastverlichting (met loonverlies) betekenen voor ouderen. Als de werkgever in die gevallen een compenserende vergoeding betaalt, kan het systeem 'zachte landingsbaan' een gunstige oplossing bieden.
Al de bezorgdheden van de sociale partners hebben de Regering er niet van weerhouden de vrijstelling van bijdragen ruim en zonder veel beperkingen door te voeren. Het biedt werkgevers en oudere werknemers een nieuwe mogelijkheid om reële werklastvermindering te organiseren.
Juridische inhoud
1. Voorwaarden vrijstelling sociale bijdragen
De vrijstelling van sociale bijdragen wordt gerealiseerd via een uitbreiding van artikel 19 van het RSZ-besluit van 28 november 1969. Er wordt een nieuwe uitsluiting uit het loonbegrip in het leven geroepen vanaf 1 januari 2018.
Een vergoeding toegekend ter verlichting van de werklast aan werknemers van minstens 58 jaar is vrij van sociale zekerheidsbijdragen als tegelijkertijd voldaan wordt aan volgende voorwaarden:
1.2 cao of wijziging arbeidsreglement
De vergoeding moet verplicht vastgesteld worden bij collectieve arbeidsovereenkomst of wijziging van het arbeidsreglement.
- de cao wordt in principe gesloten op het niveau van de sector (in het paritair orgaan) en bij koninklijk besluit algemeen verbindend verklaard. Het Fonds van Bestaanszekerheid van de sector of de werkgever betaalt de vergoeding.
- bij het ontbreken van dergelijke cao op sectoraal niveau, mag de onderneming zelf een cao sluiten of een wijziging van arbeidsreglement gebruiken om de toekenning van de vergoeding te regelen.
Merk op dat de zachte landingsbanen alleen via een collectieve regeling (cao of arbeidsreglement) kunnen worden ingevoerd. De wetgever wil zorg dragen voor de nodige omkadering en waarborgen dat gelijke gevallen gelijk behandeld worden. Een behandeling 'à la tête du client' wil men vermijden. Een systeem van 'zachte landingsbanen' kan niet toegepast worden via een individuele schriftelijke overeenkomst tussen werknemer en werkgever.
Wie betaalt de vergoeding?
De vergoeding kan betaald worden door een Fonds voor Bestaanszekerheid (indien een sectorale cao dit zo regelt) of rechtstreeks door de werkgever.
2.2 verwijzing naar cao nr. 104
Werkgevers en werknemers die vallen onder het toepassingsgebied van cao nr. 104 (het werkgelegenheidsplan voor oudere werknemers in de onderneming) moeten de regeling van de zachte landingsbanen die ze bij cao of wijziging arbeidsreglement invoeren, nemen in toepassing van die cao nr. 104.
Merk op!
Deze voorwaarde is enkel van belang voor ondernemingen die verplicht zijn een werkgelegenheidsplan voor 45plussers op te stellen ingevolge cao nr. 104.
Het gaat om ondernemingen met meer dan 20 werknemers in VTE op de eerste werkdag van het kalenderjaar van de opstelling van het werkgelegenheidsplan.
Een werkgelegenheidsplan bevat de maatregelen die de onderneming neemt om de werkgelegenheid van de werknemers van 45 jaar en ouder te behouden of te verhogen.
U kan meer toelichting vinden in onze nieuwsbrief van 4 januari 2017.
Kleine ondernemingen die buiten het toepassingsgebied van deze cao vallen, hoeven deze voorwaarde niet na te leven.
2.3 maatregelen concretiseren
De cao of het arbeidsreglement moet uitdrukkelijk bepalen welke maatregelen tot verlichting van de werklast aanleiding kunnen geven tot het toekennen van een vergoeding.
Deze maatregelen moeten tegelijkertijd leiden tot:
- een vermindering van het inkomen van de werknemer;
- en behoud van een betrekking met minstens een effectieve 4/5e tewerkstellingsbreuk.
- overgang naar een alternatieve functie met loonvermindering;
- overgang van een onderbroken naar een ononderbroken uurrooster;
- overgang van ploegen- of nachtarbeid naar een dagregime;
- overgang van een voltijdse naar een 4/5de tewerkstelling voor de werknemers die minstens 60 jaar zijn.
Dit is geen uitputtende lijst van maatregelen. Het zijn slechts voorbeelden uit de toelichting bij het besluit. Het aangepaste artikel 19 zelf vermeldt geen maatregelen tot verlichting van de werklast.
De werkgever kan best in overleg met de werknemers(afvaardiging) bepalen welke concrete maatregelen de werklast van de oudere werknemers in het eigen bedrijf kunnen verlichten.
2.4 leeftijdsvoorwaarde 58 jaar (of 60 jaar)
- algemeen 58 jaar
Enkel de vergoeding toegekend aan een werknemer die minstens 58 is, wordt vrijgesteld van sociale bijdragen.
- 60 jaar bij overgang naar 4/5e tewerkstelling
Er geldt een hogere leeftijdsgrens bij overgang naar een 4/5 tewerkstelling (als maatregel van werklastverlichting).De werknemer moet in dat geval minimaal 60 jaar zijn voor de SZ-vrijstelling van de vergoeding.
Als de werknemer jonger is dan 58 jaar(of 60 jaar), is de compenserende vergoeding die de werkgever betaalt gewoon onderworpen aan sociale zekerheidsbijdragen.
2.5 begrenzing bedrag
Het bedrag van de vergoeding vrij van sociale bijdragen wordt begrensd.
- het bedrag van de vergoeding mag niet hoger zijn dan het loonverlies dat de werknemer lijdt ingevolge de maatregelen die genomen zijn in kader van de verlichting van de werklast;
- de vergoeding mag niet tot gevolg hebben dat de werknemer een hoger nettoloon overhoudt dan voor de verlichting van de werklast.
De opvolging van deze dubbele begrenzing dreigt administratief zwaar te worden voor de werkgever. Het nettoloon van de werknemer wordt immers beïnvloed door de persoonlijke situatie van de werknemer. Het lijkt de bedoeling een soort van foto te maken van de verloning van de werknemer op het moment van de aanvang van de werklastverlichting en op basis daarvan in de toekomst te vergelijken.
2.6 indexering vergoeding
De vergoeding wordt geïndexeerd volgens het algemeen geldende indexmechanisme dat van toepassing is in de onderneming. Het berekende bedrag wordt afgerond op de hogere euro.
2. Wat met opbouw sociale rechten?
Als aan alle voorwaarden voldaan is, is de compenserende vergoeding in het kader van zachte landingsbanen vrijgesteld van sociale bijdragen. De vergoeding is dan geen loon voor de sociale zekerheid en geeft bijgevolg geen aanleiding tot het opbouwen van sociale zekerheidsrechten.
