ella
Werknemers met een zwaar beroep of een lange loopbaan en werknemers in ondernemingen in herstructurering of moeilijkheden kunnen opnieuw uitkeringen bij een landingsbaan genieten vanaf 55 jaar. En dit zowel voor een 1/5de vermindering als een 1/2de vermindering.
De Nationale Arbeidsraad ondertekende op 15 juli 2021 twee collectieve arbeidsovereenkomsten die de verlaging van de leeftijdsgrens voor uitkeringen bij een landingsbaan regelen:
- NAR-cao nr. 156, geldig voor de periode 2021-2022
- NAR-cao nr. 157, geldig voor de periode 1 januari 2023- 30 juni 2023.
Deze nieuwe kader-cao's gelden enkel voor de landingsbanen die ingaan of verlengd worden tijdens de geldigheidsduur van de cao's.
Vereiste van cao
Opgelet! Het gaat om kader-cao's. Er zijn nog bijkomende cao's vereist om de leeftijdsgrens daadwerkelijk op 55 jaar te handhaven. Deze cao's moeten gesloten worden binnen:
- de sector, voor de uitzondering voor zware beroepen en lange loopbanen;
- de onderneming, voor de uitzondering 'onderneming in moeilijkheden of herstructurering'.
Niet opgericht of niet werkend paritair comité
Ook werknemers met een zwaar beroep of een lange loopbaan in een bedrijfstak met een niet opgericht paritair comité of een paritair comité dat niet werkt, kunnen in een landingsbaan stappen vanaf 55 jaar.
Deze sectoren kunnen geen sectorale cao sluiten.
Daarom moet de werkgever zelf nog wel toetreden tot de NAR-cao via een eigen cao, een toetredingsakte (model in bijlage bij cao nr. 156 en cao nr. 157), of een wijziging van het arbeidsreglement.
Opgelet!
Discrepantie met recht op afwezigheid
De leeftijdsgrens voor het recht op afwezigheid zoals geregeld in cao nr. 103 ligt lager dan deze voor het recht op uitkeringen. Hierdoor is er een discrepantie tussen het recht op afwezigheid en het recht op uitkeringen. Zo kan een werknemer in bepaalde situaties al recht hebben op een landingsbaan vanaf de leeftijd van 50 jaar, maar dan zonder uitkeringen. Voor het recht op uitkeringen is 55 jaar de absolute minimumgrens.
Intro
Binnen de reglementering rond tijdskrediet moeten we een onderscheid maken tussen:
- het recht op afwezigheid (vermindering arbeidsduur), dat geregeld wordt bij cao nr. 103, en
- het recht op uitkeringen, dat geregeld wordt bij koninklijk besluit.
Deze nieuwsbrief betreft enkel het recht op uitkeringen. Uiteraard zijn uitkeringen niet mogelijk zonder een vermindering van arbeidsduur.
Juridische inhoud
1. Principe: Uitkeringen bij landingsbaan pas mogelijk vanaf 60 jaar
Sinds 2015 is de algemene leeftijdsgrens om uitkeringen bij een landingsbaan te ontvangen 60 jaar.
2. Uitzondering op de leeftijdsvoorwaarde bij zware beroepen, lange loopbanen en bij ondernemingen in herstructurering/moeilijkheden
De wetgeving voorzag een uitzondering op de leeftijdsvoorwaarde van 60 jaar voor werknemers:
- in zware beroepen en lange loopbanen;
- bij ondernemingen in herstructurering of in moeilijkheden.
Deze werknemers konden nog een uitkering genieten vanaf 55 jaar.
De reglementering voorzag echter ook in een geleidelijke verhoging van de leeftijd van 55 jaar. Hierdoor kunnen ook werknemers in de uitzonderingssituaties, sinds 1 januari 2019, in principe slechts uitkeringen bij een landingsbaan ontvangen vanaf 60 jaar.
Lagere leeftijdsvoorwaarde behouden - NAR cao vereist
Onder bepaalde voorwaarden kan de RVA toch nog uitkeringen toekennen vanaf een leeftijd lager dan 60 jaar. Weliswaar met een minimum van 55 jaar.
Hiervoor is dan wel een cao van de NAR nodig.
Zo werd in 2019 binnen de Nationale Arbeidsraad (NAR) cao nr. 137 gesloten. Deze cao voorzag het recht op uitkeringen voor de periode 2019-2020:
- vanaf 55 jaar, voor een 1/5de vermindering;
- vanaf 57 jaar, voor een 1/2de vermindering.
De cao trad buiten werking op 31 december 2020. Sindsdien was er geen NAR-cao meer, en werd de minimumleeftijd voor uitkeringen bij een landingsbaan strikt gesproken in elk geval opnieuw 60 jaar.
3. Nieuwe NAR-cao's gesloten voor 2021-2022 en eerste helft 2023
De sociale partners moesten dus een nieuwe NAR-cao sluiten. Enkel dan kunnen werknemers in de uitzonderingssituaties vanaf 1 januari 2021 uitkeringen genieten voor een landingsbaan, ook als ze jonger zijn dan 60 jaar.
Op 15 juli 2021 werden twee NAR-cao's ondertekend die de verlaging van de leeftijdsgrens voor uitkeringen bij een landingsbaan regelen:
- cao nr. 156 voor de periode 2021-2022;
- cao nr. 157 voor de periode 1 januari 2023 tot 30 juni 2023.
Deze nieuwe kader-cao's gelden enkel voor de landingsbanen die ingaan of verlengd worden tijdens de geldigheidsduur van deze NAR-cao's.
3.1. Lange loopbanen en zware beroepen
Voor de periode 1 januari 2021 tot 30 juni 2023 wordt de leeftijdsgrens om uitkeringen bij een landingsbaan te ontvangen bepaald op 55 jaar. En dit zowel voor een 1/5de vermindering als voor een 1/2de vermindering.
Dit is geregeld in twee aparte NAR-cao's. De NAR-cao mag immers slechts twee jaar duren.
3.1.1. Voorwaarden werknemer
Om van deze uitzondering te genieten moet de werknemer op het ogenblik van schriftelijke kennisgeving aan de werkgever voldoen aan de voorwaarde van een lange loopbaan of een zwaar beroep.
Zo moet de werknemer:
- ofwel een beroepsloopbaan van 35 jaar als loontrekkende bewijzen;
- ofwel gewerkt hebben (niet cumulatief):
- in een zwaar beroep gedurende ten minste 5 jaar, gerekend van datum tot datum. Die periode van 5 jaar moet gelegen zijn in de laatste 10 kalenderjaren, van datum tot datum berekend;
- In een zwaar beroep gedurende ten minste 7 jaar, gerekend van datum tot datum. Die periode van 7 jaar moet gelegen zijn in de laatste 15 kalenderjaren, van datum tot datum berekend;
- in een arbeidsregeling met nachtprestaties gedurende minimaal 20 jaar;
- bij een werkgever die ressorteert onder het paritair comité voor het bouwbedrijf (PC nr. 124) en beschikken over een attest van de arbeidsgeneesheer dat zijn ongeschiktheid bevestigt om de beroepsactiviteit voort te zetten.
3.1.2. Vereiste van sector-cao
Daarnaast moet het bevoegde paritair (sub)comité een sector-cao sluiten voor de geldigheidsduur van de NAR-cao. Nu zijn er zoals gezegd twee NAR-cao's gesloten:
- NAR cao nr. 156 voor de periode 2021-2022;
- NAR-cao nr. 157 voor de periode 1 janauri 2023 tot 30 juni 2023.
We veronderstellen dat er dan ook twee sector-cao's moeten zijn.
De sector-cao moet uitdrukkelijk vermelden dat hij gesloten werd in toepassing van de betreffende NAR-cao.
Is er geen sector-cao, dan kan een werknemer pas vanaf 60 jaar uitkeringen ontvangen.Men moet dus steeds nagaan of in de sector een cao werd gesloten voor de betreffende periode met toepassing van de NAR-cao.
3.2. Ondernemingen in moeilijkheden of herstructurering
Ook voor werknemers tewerkgesteld in een onderneming in herstructurering of in moeilijkheden die in een landingsbaan stappen brengen de twee NAR-cao's de leeftijdsgrens voor de periode van 1 januari 2021 tot 30 juni 2023 op 55 jaar. Ook hier geldt dit voor een 1/5de en een 1/2de vermindering.
De aanvangsdatum van de vermindering van arbeidsprestaties moet gelegen zijn in de periode van erkenning van de onderneming als onderneming in herstructurering of onderneming in moeilijkheden (in toepassing van de regelgeving met betrekking tot de werkloosheid met bedrijfstoeslag).
Deze werknemers hebben recht op uitkeringen vanaf 55 jaar op voorwaarde dat de onderneming waarin ze tewerkgesteld zijn, een cao sluit naar aanleiding van de herstructurering of de moeilijkheden. De cao moet uitdrukkelijk vermelden dat men toepassing maakt van de cao van de NAR.
Men moet dus steeds nagaan of er op het niveau van de onderneming een cao werd gesloten.
4. Landingsbaan vanaf 55 jaar voor werknemers uit bedrijfstak met niet opgericht of niet werkend paritair comité
Ook werknemers met een zwaar beroep of een lange loopbaan, uit bedrijfstakken met een niet opgericht paritair comité of een paritair comité dat niet werkt kunnen in een landingsbaan stappen vanaf 55 jaar.
Deze bedrijfstakken kunnen uiteraard geen sectorale cao sluiten. Daarom moet de werkgever zelf toetreden tot de NAR-cao via een ondernemingscao, een toetredingsakte (model in bijlage bij cao nr. 156 en cao nr. 157), of een wijziging van het arbeidsreglement.
Gevolgen voor de werkgever
De normale leeftijd om een landingsbaan met uitkeringen te kunnen genieten, is al enkele jaren 60 jaar. Toch zijn er steeds uitzonderingen geweest voor werknemers met een zwaar beroep of een lange loopbaan, en voor werknemers in een bedrijf in moeilijkheden of herstructurering.
Met de NAR-cao's blijven die uitzonderingen ook in 2021, 2022 en de eerste helft van 2023 bestaan. De minimumleeftijd voor uitkeringen is 55 jaar, zowel voor een 1/2de als een 1/5de landingsbaan.
Belangrijk is wel dat, naargelang de situatie, de sector of het bedrijf een eigen cao sluit in toepassing van de NAR-cao. In een (uitzonderlijk) niet opgericht of niet werkend paritair comité, kan een bedrijf ook toetreden tot de NAR-cao, of het arbeidsreglement wijzigen.
