ella
Vanaf 8 mei 2023 gelden er strengere regels voor de opeenvolging van één of meerdere arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd of welomschreven werk en één of meerdere vervangingsovereenkomsten. De duur van zo'n opeenvolging bedraagt voortaan maximum 2 jaar.
Opeenvolgende arbeidsovereenkomsten
Tot voor deze wetswijziging bestonden er afzonderlijke spelregels voor:
- enerzijds, opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd/welomschreven werk, en
- anderzijds, opeenvolgende vervangingsovereenkomsten.
Vanaf 8 mei zijn er ook regels voor de gemengde opeenvolging van arbeidsovereenkomsten bepaalde tijd/welomschreven werk en vervangingsovereenkomsten.
Dit zorgt voor een verstrenging van de mogelijkheden van opeenvolging.
Opeenvolgende arbeidsovereenkomsten bepaalde tijd en vervangingsovereenkomsten
Voortaan geldt een maximumduur van 2 jaar voor de opeenvolging van één of meerdere arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd of welomschreven werk en één of meerdere vervangingsovereenkomsten.
Respecteer je de regels niet, dan gelden de regels van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.
Uitzonderingen
1. Deze maximumduur geldt niet in geval van een onderbreking tussen de verschillende overeenkomsten die toe te schrijven is aan de werknemer. In dat geval wordt de teller van de maximumduur terug op nul gezet.
2. De vervangingsovereenkomst die volgt op één of meerdere opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd of welomschreven werk telt eenmalig niet mee in de maximumduur van 2 jaar op voorwaarde dat :
- de opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd of welomschreven werk worden gerechtvaardigd door de aard van het werk of een wettige reden; en
- de totale duur van de opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd/welomschreven werk en van de vervangingsovereenkomst niet langer is dan drie jaar.
Inwerkingtreding
De nieuwe regels gelden voor arbeidsovereenkomsten die worden gesloten vanaf 8 mei 2023.
Maar let op, ook de eerder afgesloten arbeidsovereenkomsten die in een opeenvolging voorafgaan aan een arbeidsovereenkomst gesloten vanaf 8 mei,worden mee in rekening genomen voor de toepassing van de nieuwe regels. Deze tellen dus ook mee voor de maximumduur van 2 jaar.
Wat betekent dit voor de werkgever?
Vanaf 8 mei 2023 mag de gemengde opeenvolging van één of meerdere arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd of welomschreven werk en één of meerdere vervangingsovereenkomsten maximaal 2 jaar duren.
Ook arbeidsovereenkomsten gesloten voor 8 mei 2023 die opgevolgd worden door een arbeidsovereenkomst gesloten vanaf 8 mei 2023, tellen mee om te bepalen of men de maximumtermijn van 2 jaar al dan niet overschrijdt.
Let dus op met de verlenging of opvolging van arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd of een bepaald werk en vervangingsovereenkomsten die nu al lopende zijn in de onderneming om ongewenste gevolgen te vermijden.
Juridische inhoud
1. Wat voorafging
2. De bestaande regels
2.1 Opeenvolging arbeidsovereenkomsten bepaalde tijd/welomschreven werk
De arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd eindigt automatisch op de voorziene einddatum. De arbeidsovereenkomst welomschreven werk eindigt automatisch bij de voltooiing van het werk.
Het is in principe verboden om opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd/welomschreven werk af te sluiten. Gebeurt dit toch, dan worden zij verondersteld een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd te zijn.
De wetgeving voorziet echter een aantal uitzonderingen waarbij opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd/welomschreven werk wel mogelijk zijn. Het gaat om volgende situaties:
- Opeenvolgende arbeidsovereenkomsten, met een onderbreking, op voorwaarde dat de onderbreking tussen verschillende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd/welomschreven werk is toe te schrijven aan de werknemer (artikel 10 Arbeidsovereenkomstenwet).
Bijvoorbeeld: de werknemer gaat na afloop van de arbeidsovereenkomst bepaalde tijd/welomschreven werk met vakantie. - De werkgever bewijst dat de opeenvolging gerechtvaardigd is wegens de aard van het werk of andere wettige reden (artikel 10 Arbeidsovereenkomstenwet).
De wetgeving voorziet in dergelijke situatie geen maximum aantal overeenkomsten en ook geen maximale duur. - Opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd met een totale maximale duur van 2 jaar (artikel 10bis, §2 Arbeidsovereenkomstenwet).
De werkgever en de werknemer kunnen maximum vier opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd sluiten, voor zover de duur van elk van deze overeenkomsten minstens drie maanden bedraagt en de totale duur van deze overeenkomsten twee jaar niet overschrijdt. - Opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd met een totale maximale duur van 3 jaar (artikel 10bis, §3 Arbeidsovereenkomstenwet).
De werkgever en de werknemer kunnen opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd sluiten voor zover iedere overeenkomst minstens 6 maanden duurt en de totale duur van deze overeenkomsten drie jaar niet overschrijdt. Belangrijk, de werkgever moet hierbij voorafgaandelijke toestemming vragen van de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetten. Hierbij vermeldt de werkgever de redenen die het sluiten van de opeenvolgende overeenkomsten rechtvaardigt.
Maak je als werkgever gebruik van een van bovenstaande uitzonderingen, maar respecteer je de regels niet, dan gelden de regels van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.
Dit betekent dat de werknemer kan inroepen dat er een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd bestaat en dit vanaf de aanvang van de eerste overeenkomst. De werknemer zou dus een verbrekingsvergoeding kunnen eisen van de werkgever na afloop van de laatste arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd.
2.2 Opeenvolging vervangingsovereenkomsten
Een vervangingsovereenkomst heeft tot doel de afwezigheid op te vangen van een werknemer wiens arbeidsovereenkomst geschorst is. Denk bijvoorbeeld aan ziekte, moederschapsrust, tijdskrediet, jaarlijkse vakantie, ….
De totale duur van een vervangingsovereenkomst mag niet langer zijn dan twee jaar. Dit geldt ook bij opeenvolgende vervangingsovereenkomsten (artikel 11ter Arbeidsovereenkomstenwet).
Wordt de totale duur van twee jaar overschreden, dan gelden dezelfde regels als voor een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Beëindiging van de vervangingsovereenkomst zal enkel mogelijk zijn mits het respecteren van de wettelijke opzegtermijn of verbrekingsvergoeding.
De maximale duur van 2 jaar geldt niet :
- wanneer, bij opeenvolgende vervangingsovereenkomsten, de onderbreking toe te schrijven is aan de werknemer (artikel 11ter Arbeidsovereenkomstenwet);
- wanneer de vervangingsovereenkomst gesloten werd ter vervanging van een werknemer in tijdskrediet (artikel 104 Herstelwet).
3. Wat is er nieuw?
3.1 Principe
Er is een nieuw artikel 11quater toegevoegd in de Arbeidsovereenkomstenwet.
Dit nieuwe artikel beperkt de totale duur van de opeenvolging van één of meer arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd of welomschreven werk en één of meer vervangingsovereenkomsten, of omgekeerd, tot maximum twee jaar.
Bij overschrijding van deze maximumtermijn, gelden de regels voor de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.
Via deze nieuwe bepaling wil de wetgever vastheid van betrekking garanderen aan de werknemer die langer dan twee jaar in dienst is bij dezelfde werkgever via een opeenvolgende afwisseling van arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd of welomschreven werk en vervangingsovereenkomsten.
3.2 Uitzonderingen
Uitzondering 1 - De maximumduur van 2 jaar geldt niet
De begrenzing van 2 jaar geldt niet bij een onderbreking tussen de verschillende overeenkomsten die toe te schrijven is aan de werknemer.
In dat geval wordt de teller van de maximumduur terug op nul gezet.
Uitzondering 2 - Afwijkende telling van de maximumduur van 2 jaar
Een vervangingsovereenkomst die volgt op één of meerdere opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd of welomschreven werk die gerechtvaardigd zijn door de aard van het werk of een wettige reden (artikel 10 WAO) wordt eenmalig buiten beschouwing gelaten.
Dit betekent dat de duur van een eerste vervangingsovereenkomst, die na of tussen opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd wordt gesloten, geneutraliseerd wordt in de telling om te bepalen of de maximale duur van twee jaar is overschreden.
In dat geval geldt ook een bijkomende maximumduur van 3 jaar waarbij de vervangingsovereenkomst wel wordt meegeteld.
3.3 Inwerkingtreding
De nieuwe regels treden in werking op 8 mei 2023 en gelden voor de arbeidsovereenkomsten gesloten vanaf die datum.
Ook neem je mee in rekening om te bepalen of de maximumtermijn al dan niet overschreden is: de arbeidsovereenkomsten gesloten voor 8 mei 2023 en die opgevolgd worden door een arbeidsovereenkomst gesloten vanaf 8 mei.
De bestaande wettelijke beperkingen, zoals voorzien in artikel 10, 10bis en 11ter van de arbeidsovereenkomstenwet en van artikel 104 van de herstelwet, blijven zoals vermeld ongewijzigd van toepassing.
4. Voorbeelden
Bij opeenvolging van arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd/welomschreven werk en vervangingsovereenkomsten houd je voortaan rekening met de oude regels die onverminderd blijven gelden (Artikels 10, 10bis, 11ter Arbeidsovereenkomstenwet en artikel 104 Herstelwet) en de nieuwe regels (Artikel 11quater Arbeidsovereenkomstenwet).
Wat dit nu betekent voor de mogelijkheid om opeenvolgende arbeidsovereenkomsten te sluiten, verduidelijken we graag met uitgewerkte voorbeelden.
4.1 Voorbeeld 1
De volgende overeenkomsten worden opeenvolgend afgesloten met de werknemer:
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 6 maanden;
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 6 maanden;
- Vervangingsovereenkomst - van 1 jaar;
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 1 jaar.
De werkgever beroept zich voor de opeenvolging van de eerste twee arbeidsovereenkomsten op artikel 10bis, §2 van de Arbeidsovereenkomstenwet: max. 4 opeenvolgende arbeidsovereenkomsten, waarbij iedere overeenkomst minstens 3 maanden omvat en de totale duur van 2 jaar niet is overschreden.
De vervangingsovereenkomst duurt < 2 jaar en is dus in overeenstemming met artikel 11ter.
De vervangingsovereenkomst volgt op twee overeenkomsten bepaalde tijd, maar deze opeenvolging overschrijdt de maximumduur van 2 jaar niet (nieuw artikel 11quater).
De vierde opeenvolgde arbeidsovereenkomst daarentegen, zorgt wel voor een overschrijding van de maximumduur van 2 jaar (nieuwe artikel 11quater).
De 1ste uitzondering op de maximumduur is niet van toepassing, want er is geen onderbreking toe te schrijven aan de werknemer.
De 2de uitzondering is evenmin toepasbaar. Immers, de vervangingsovereenkomst komt niet na een opeenvolging arbeidsovereenkomsten bepaalde tijd gerechtvaardigd door de aard van het werk of een andere wettige reden.
Dus, de 4de overeenkomst doet een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd ontstaan vanaf aanvang van de eerste overeenkomst. Dit betekent dat de werknemer een verbrekingsvergoeding kan eisen.
4.2 Voorbeeld 2
De volgende overeenkomsten worden opeenvolgend afgesloten met de werknemer:
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 1 jaar
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 6 maanden;
- Vervangingsovereenkomst - van 1 jaar;
- Vervangingsovereenkomst - van 1 jaar.
De werkgever toont aan dat de aard van het werk de eerste twee opeenvolgende arbeidsovereenkomsten van bepaalde tijd rechtvaardigt.
De duurtijd van de opeenvolgende vervangingsovereenkomsten is niet langer dan 2 jaar (artikel 11ter van de Arbeidsovereenkomstenwet).
De 1ste vervangingsovereenkomst telt niet mee in de telling van de nieuwe maximumduur van 2 jaar, waardoor er na de 1ste vervangingsovereenkomst geen overschrijding is. De 1ste vervangingsovereenkomst telt niet mee omdat:
- Deze volgt op een opeenvolging arbeidsovereenkomsten bepaalde tijd gerechtvaardigd door de aard van het werk, EN
- De totale duur van alle overeenkomsten < 3 jaar.
De 2de vervangingsovereenkomst overschrijdt, ondanks de neutralisatie van de 1ste vervangingsovereenkomst, de maximumduur van 2 jaar wel en doet dus een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd ontstaan vanaf aanvang van de eerste overeenkomst. Dit betekent dat de werknemer een verbrekingsvergoeding kan eisen.
4.3 Voorbeeld 3
De volgende overeenkomsten worden opeenvolgend afgesloten met de werknemer:
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 9 maanden;
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 9 maanden;
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 9 maanden;
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 9 maanden.
De werkgever kreeg voorafgaandelijk de toestemming van de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetten om deze opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd aan te gaan.
Artikel 10bis, §3 Arbeidsovereenkomstenwet waarop de werkgever zich beroept, blijft ongewijzigd van toepassing. Na afloop van de laatste overeenkomst bepaalde tijd zal er geen vervangingsovereenkomst meer afgesloten kunnen worden omdat deze de nieuwe maximumduur van 2 jaar sowieso zal overschrijden.
4.4 Voorbeeld 4
De volgende overeenkomsten worden opeenvolgend afgesloten met de werknemer:
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 3 maanden - 01/12/2022 tot 28/02/2023
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 3 maanden - 01/03/2023 tot 31/05/2023
- Vervangingsovereenkomst wegens tijdskrediet - van 1 jaar - 1/06/2023 tot 31/05/2024
- Arbeidsovereenkomst bepaalde tijd - van 1,5 jaar - 1/06/2024 tot 30/11/2025
De werkgever toont aan dat er een wettige reden aan de basis ligt van de opeenvolgende overeenkomsten voor bepaalde tijd.
De vervangingsovereenkomst duurt < 2 jaar, maar aangezien het om een vervanging omwille van tijdskrediet gaat speelt deze grens niet.
De twee eerste overeenkomsten voor bepaalde tijd zijn afgesloten voor de inwerkingtreding van de nieuwe bepaling. In principe is artikel 11quater dus niet van toepassing. De vervangingsovereenkomst is afgesloten na de inwerkingtreding.
Echter, de vervangingsovereenkomst volgt onmiddellijk op de twee opeenvolgende arbeidsovereenkomsten bepaalde tijd. Deze twee voorafgaande overeenkomsten tellen dus mee om te bepalen of er een overschrijding is van de nieuwe maximumduur van 2 jaar.
In de telling van de nieuwe maximumduur van 2 jaar, mag de vervangingsovereenkomst geneutraliseerd worden, omdat:
- De aan de vervangingsovereenkomst voorafgaande opeenvolging van arbeidsovereenkomsten bepaalde tijd is gerechtvaardigd door een wettige reden, en
- De duur van de vier overeenkomsten samen drie jaar bedraagt, en dus de bijkomende maximumduur van 3 jaar niet is overschreden.
Daardoor is er na de laatste overeenkomst bepaalde tijd geen overschrijding van de maximumduur van 2 jaar.
