ella
De regering legt de loonmarge 2023-2024 vast op 0% maar voorziet ter compensatie in een koopkrachtpremie voor werknemers.
Om de twee jaar onderhandelen de sociale partners binnen de zogenaamde Groep van Tien over een interprofessioneel akkoord (IPA).
De sociale partners kwamen echter niet een akkoord waardoor de regering knopen moest doorhakken.
Op 23 december 2022 keurde de ministerraad een voorontwerp van wet goed dat de loonmarge voor 2023 – 2024 vastlegt op 0%.
De maximale marge voor de loonkostenontwikkeling voor de jaren 2023 en 2024 bedraagt 0%. Indexeringen en baremaverhogingen blijven wel gegarandeerd. Zij worden niet in de marge meegerekend.
De regering houdt dus vast aan de loonnormwet van 1996.
Na afloop van de coronacrisis, worden we geconfronteerd met een nieuwe crisis: stijgende energieprijzen en een oplopende inflatie. Met de nodige negatieve gevolgen op de koopkracht van de werknemers.
Daarom wil de regering de bedrijven die in 2022 goede resultaten behaald hebben, de mogelijkheid geven een eenmalige koopkrachtpremie toe te kennen van maximaal 500 EUR. Bedrijven die in 2022 een uitzonderlijke hoge winst realiseerden, kunnen zelfs een premie van maximaal 750 EUR toekennen.
Ook in dit kader keurde de ministerraad een voorontwerp van wet en ontwerp van KB goed.
De koopkrachtpremie moet toegekend worden onder de vorm van een cheque. Werkgevers zullen de koopkrachtpremie dus niet cash kunnen uitbetalen aan de werknemers.
Mits het respecteren van bepaalde voorwaarden geniet deze koopkrachtpremie een parafiscaal gunstregime.
Of werknemers effectief recht zullen hebben op een koopkrachtpremie is nog niet duidelijk. Dit zal afhangen van het sociaal overleg en de voorwaarden die afgesproken worden op sectoraal niveau of eventueel op ondernemingsniveau.
In principe kan de koopkrachtpremie enkel toegekend worden door de bedrijven die in 2022 goede resultaten behaald hebben. Zelfs al voorziet een sectorale cao in de toekenning van een koopkrachtpremie, dan zullen enkel die bedrijven die in 2022 een hoge winst of een uitzonderlijk hoge winst hebben behaald de premie moeten toekennen aan hun werknemers.
Momenteel ligt het ontwerp van regelgeving ter advies voor bij de Nationale Arbeidsraad en de Raad van State.
Het is dus nog even afwachten voor deze maatregelen effectief in werking zullen treden.
Opgelet!
Intro
Om de twee jaar onderhandelen de sociale partners binnen de zogenaamde Groep van Tien over een interprofessioneel akkoord (IPA).
Ze maken hierbij afspraken over allerlei maatregelen rond arbeid en werkgelegenheid. Afspraken over het loon en de loonkost, maar ook arbeidsduur, arbeidsomstandigheden of vorming en opleiding kunnen aan bod komen.
De Groep van Tien bevestigde op 15 november 2022 formeel aan de regering dat zij niet tot een akkoord kwamen over de maximale marge voor de loonkostontwikkeling op basis van het verslag van de Centrale Raad voor Bedrijfsleven, waarin de maximale loonnorm voor 2023-2024 vastgelegd werd op 0%.
Om de gestrande sociale onderhandelingen over het loonakkoord 2023-2024 terug op gang te trekken, kwam de federale regering eind november 2022 met een bemiddelingsvoorstel : de lonen zouden de komende twee jaar niet stijgen bovenop de index en baremaverhogingen. Ter compensatie zouden bedrijven die in 2022 goede resultaten geboekt hebben, in 2023 een eenmalige koopkracht premie van maximum 500 EUR kunnen toekennen. Indien er sprake zou zijn van uitzonderlijke winsten, zou de koopkrachtpremie zelfs maximum 750 EUR kunnen bedragen.
Maar ook dit bemiddelingsvoorstel bracht geen zode aan de dijk en werd niet aanvaard door de sociale partners.
Net voor het jaareinde heeft de federale regering dan zelf de knoop doorgehakt.
Op 23 december 2022 keurde de ministerraad een voorontwerp van wet goed dat de loonmarge voor 2023 – 2024 vastlegt op 0%. Daarnaast keurde de ministerraad eveneens een voorontwerp van wet en ontwerp van KB goed met betrekking tot een eenmalige koopkrachtpremie die bedrijven in 2023 kunnen toekennen onder de vorm van een cheque.
We gaan hier verder in op de details van deze ontwerpteksten.
Juridische inhoud
1. Loonnorm 0% voor 2023 – 2024
1.1. Principe
De loonnorm of loonmarge bepaalt hoeveel de gemiddelde loonkost per werknemer gedurende twee jaar maximaal mag stijgen.
Normaal leggen de sociale partners de norm vast. Wanneer ze daar niet in slagen, bepaalt de wet dat de regering de marge vastlegt. Op 23 december 2022 keurde de ministerraad het ontwerp van koninklijk besluit daartoe goed.
De maximale marge voor de loonkostenontwikkeling voor de jaren 2023 en 2024 bedraagt 0%. Indexeringen en baremaverhogingen blijven wel gegarandeerd. Zij worden niet in de marge meegerekend.
De regering houdt dus vast aan de loonnormwet van 1996.
1.2. Wat betekent deze loonnorm concreet?
De loonnorm is in de eerste plaats een 'macro-norm'. Ze moet er voor zorgen dat de concurrentiekracht en de tewerkstelling in België op peil blijven.
Voor de onderhandelaars op sectoraal vlak biedt de loonnorm in principe het kader om de onderhandelingen over loonsverhogingen op te starten. Maar een loonnorm van 0% biedt de sociale partners geen onderhandelingsruimte met betrekking tot loonsverhogingen.
Het vastleggen van de loonnorm heeft ook impact op individuele werkgevers en werknemers:
- de werkgever moet de gemiddelde loonnorm respecteren.
Hij moet de loonnorm van 0%, gemiddeld over 2023 en 2024, over al zijn werknemers heen naleven. Doet hij dat niet, dan stelt hij zich juridisch bloot aan het risico van een administratieve geldboete van maximaal 5.000 euro per werknemer, met een maximum van 100 werknemers; - daarentegen kan en moet de werkgever de bestaande mechanismen van indexering en 'baremieke loonsverhogingen' verder toepassen. Administratieve interpretaties vullen de notie 'barema' ruim in;
- bepaalde loonelementen vallen buiten de loonnorm. Dat is bijvoorbeeld het geval voor de niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen (de zogenaamde CAO 90-bonus) en de winstpremie.
Ook de eenmalige koopkrachtpremie die bedrijven in 2023 kunnen toekennen, wordt niet meegerekend in de loonnorm.
2. Eenmalige koopkrachtpremie
Tijdens 2023 en 2024 zal er dus geen ruimte zijn voor loonsverhogingen.
Na afloop van de coronacrisis, worden we geconfronteerd met een nieuwe crisis: stijgende energieprijzen en een oplopende inflatie. Met de nodige negatieve gevolgen op de koopkracht van de werknemers.
Hoewel de daling van de koopkracht grotendeels opgevangen wordt door het systeem van loonindexering, wil de regering de bedrijven die in 2022 goede resultaten behaald hebben toch de mogelijkheid geven een eenmalige koopkrachtpremie toe te kennen van maximaal 500 EUR. Bedrijven die in 2022 een uitzonderlijke hoge winst realiseerde, kan zelfs een premie van maximaal 750 EUR toekennen.
Mits het respecteren van bepaalde voorwaarden geniet deze koopkrachtpremie een parafiscaal gunst-regime.
2.1. Toekenningsvoorwaarden
De koopkrachtpremie kan toegekend worden mits het cumulatief respecteren van onderstaande voorwaarden:
- De toekenning van de eenmalige koopkrachtpremie zit vervat in een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) op sectoraal niveau of op ondernemingsniveau.
De werkgever kan de toekenning ook regelen via een individuele overeenkomst: - wanneer er geen syndicale delegatie is; of
- voor een personeelscategorie voor wie normaal geen CAO wordt gesloten.
- Wordt de koopkrachtpremie toegekend via sectorale cao, dan moet deze cao twee definities bevatten. Namelijk een definitie van "hoge winst" in 2022 en een definitie van "uitzonderlijk hoge winst" in 2022.
Het totaalbedrag van de koopkrachtpremie voor ondernemingen met hoge winst in 2022 bedraagt maximum 500 EUR per werknemer. Voor ondernemingen met uitzonderlijke hoge winst in 2022 bedraagt het totaalbedrag van de koopkrachtpremie maximum 750 EUR per werknemer.
- Wordt de koopkrachtpremie toegekend via ondernemings-cao, dan wordt er in de cao een verantwoording toegevoegd dat de onderneming goede resultaten behaald heeft tijdens de crisis.
Het totaalbedrag van de koopkrachtpremie toegekend op ondernemingsniveau, via ondernemings-cao of individuele overeenkomst, bedraagt maximum 750 EUR per werknemer.
- De eenmalige koopkrachtpremie kan uitgereikt worden tot en met 31 december 2023.
- Werknemers kunnen hun koopkrachtpremie tot 31 december 2024 besteden.
- De koopkrachtpremie moet toegekend worden onder de vorm van een cheque.
Net als de coronapremie is de koopkrachtpremie een variant van de consumptiecheque. De werkgever zal de koopkrachtpremie dus niet cash kunnen toekennen aan de werknemers, maar onder de vorm van een cheque. Net zoals de coronapremie.
2.2. Wie kan de koopkrachtpremie toekennen?
Uit de toekenningsvoorwaarden blijkt dat enkel bedrijven die tijdens de crisis ‘goede resultaten’ behaalden, de koopkrachtpremie kunnen toekennen aan hun werknemers.
De wetgeving voorziet zelf geen definitie van ‘goede resultaten tijdens de crisis’. Dit zal verder verduidelijkt moeten worden in de cao, die de koopkrachtpremie toekent.
Wordt de koopkrachtpremie toegekend via sectorale cao, dan moet deze cao om rechtsgeldig te zijn twee definities bevatten : enerzijds een definitie van hoge winst in 2022 en anderzijds van uitzonderlijk hoge winst in 2022. Aan de hand van deze definities zullen de ondernemingen die tijdens de crisis goede resultaten behaald hebben, afgebakend worden.
Wordt de koopkrachtpremie toegekend via ondernemings-cao, zal men in de cao een verantwoording moeten toevoegen dat men een onderneming is waar tijdens de crisis goede resultaten zijn behaald.
2.3. Hebben werknemers recht op de koopkrachtpremie?
Of een werknemer effectief recht heeft op de koopkrachtpremie, zal moeten blijken uit het sociaal overleg op sectoraal vlak of op ondernemingsniveau.
In principe moet de koopkrachtpremie toegekend worden via sectorale cao of ondernemings-cao.
De koopkrachtpremie zal dus collectief toegekend moeten worden. Aan alle werknemers, of een specifieke groep van werknemers vastgesteld op basis van objectieve criteria.
Voorziet een sectorale cao in de toekenning van een koopkrachtpremie, dan is het nog niet zeker dat iedere werknemer tewerkgesteld in de betrokken sector een koopkrachtpremie zal ontvangen.
Enkel de bedrijven die voldoen aan de sectoraal vastgelegde definitie van 'hoge winst' in 2022 of 'uitzonderlijk hoge winst' in 2022, zullen de koopkrachtpremie aan hun werknemers moeten toekennen.
Het bedrag en de toekenningsmodaliteiten van de premie zullen vervat liggen in de sectorale cao.
Wordt er op sectoraal niveau geen cao gesloten, dan staat het de werkgever die goede resultaten behaald heeft vrij een coronapremie toe te kennen op ondernemingsniveau.
Ook hier zullen de verantwoording van ‘goede resultaten’, het bedrag en de toekenningsmodaliteiten vervat liggen in een cao.
2.4. Parafiscale behandeling koopkrachtpremie
2.4.1. Sociale behandeling koopkrachtpremie
Indien volgende voorwaarden cumulatief vervuld zijn, wordt de koopkrachtpremie niet beschouwd als loon :
- de koopkrachtpremie mag niet worden toegekend ter vervanging of ter omzetting van loon, premies, voordelen in natura of enig ander voordeel;
- de toekenning van de koopkrachtpremie staat in een CAO op sectoraal of op ondernemingsvlak.
De werkgever kan de toekenning ook regelen met een schriftelijke individuele overeenkomst: - wanneer er geen syndicale delegatie is; of
- voor een personeelscategorie voor wie normaal geen CAO gesloten wordt.
- de cao of individuele overeenkomst bepaalt de hoogste nominale waarde van de koopkrachtpremie, met een maximum van 10 euro per cheque;
- de koopkrachtpremie wordt op naam van de werknemer afgeleverd.
Deze voorwaarde is vervuld wanneer de individuele rekening melding maakt van het totaalbedrag aan koopkrachtpremie; - de koopkrachtpremie in papieren chequevorm vermeldt :
- dat hij geldig is tot en met 31.12.2024;
- de datum van uitreiking, dit kan uiterlijk tot 31.12.2023;
- de bestedingsmogelijkheden.
- de koopkrachtpremie toegekend in elektronische chequevorm moet daarenboven aan volgende voorwaarde voldoen :
- de loonfiche (van de maand(en) waarin de werkgever de koopkrachtpremies toekent) vermeldt het aantal cheques in elektronische vorm en het brutobedrag ervan;
- vóór het gebruik van de elektronische koopkrachtpremie kan de werknemer het saldo en de geldigheidsduur nagaan van de cheques die hij ontving en nog niet gebruikte;
- de elektronische koopkrachtpremie wordt geacht te zijn toegekend aan de werknemer op het moment van creditering van zijn koopkrachtpremierekening.
Dit is een databank waarop voor een werknemer een aantal elektronische cheques van de koopkrachpremie wordt opgeslagen. Een erkende uitgever beheert deze rekening. - de koopkrachpremie via elektronische cheques mag enkel ter beschikking gesteld worden door een uitgever, gezamenlijk erkend door de ministers bevoegd voor sociale zaken, werk, zelfstandigen en economische zaken
- het gebruik van de koopkrachtpremie in elektronische vorm mag geen kosten voor de werknemer met zich meebrengen, behalve in geval van diefstal of verlies.
De voorwaarden die daarbij gelden, moet men vastleggen in de cao of in het arbeidsreglement (indien de keuze voor elektronische cheques geregeld is door een individuele schriftelijke overeenkomst).
Wanneer de onderneming: - zowel elektronische maaltijdcheques als elektronische koopkrachtpremie toekent, is de kost van de vervangende drager maximaal gelijk aan de nominale waarde van één maaltijdcheque;
- enkel een elektronische koopkrachtpremie toekent, bedraagt de kost van de vervangende drager maximaal 5 EUR;
- de koopkrachtpremie kan noch gedeeltelijk, noch volledig omgeruild worden voor geld.
In principe zal deze voorwaarde vervuld zijn, omdat volgens de toekenningsvoorwaarden de koopkrachtpremie moet vervat zijn in een CAO of individuele overeenkomst.
Het bedrag van de koopkrachtpremie toegekend via individuele overeenkomst mag niet hoger zijn dan het bedrag voorzien via ondernemings-cao.
De keuze voor de toekenning van de koopkrachpremie in papieren chequevorm wordt geregeld via CAO. Bij gebrek aan vakbondsafvaardiging of voor personeelscategorieën waarvoor geen cao gesloten wordt, wordt de keuze voor de papieren chequevorm vastgelegd in de individuele overeenkomst.
Wanneer alle bovenstaande voorwaarden gelijktijdig voldaan zijn, dan is de koopkrachtpremie vrijgesteld van gewone socialezekerheidsbijdragen, zowel voor de werknemer als de werkgever.
De koopkrachtpremie is wel onderworpen aan een bijzondere werkgeversbijdrage van 16,5%.
2.4.2. Fiscale behandeling koopkrachtpremie
De koopkrachtpremie die aan alle vrijstellingsvoorwaarden voor de RSZ voldoet, zal ook :
- niet belastbaar zijn voor de werknemer;
- volledig aftrekbaar zijn als beroepskost voor de werkgever. Dit geldt zowel voor de koopkrachtpremie als de bijzondere werkgeversbijdrage die erop verschuldigd is.
Een koopkrachtpremie die wordt toegekend aan een zelfstandige bedrijfsleider is fiscaal niet vrijgesteld, en is dus gewoon belastbaar.
2.4.3. Sancties
Wanneer niet aan alle toekenningsvoorwaarden en bovenstaande voorwaarden gelijktijdig voldaan is, vervalt de gunstbehandeling van de koopkrachtpremie.
De volledige premie is dan een loonvoordeel en dus onderworpen aan de gewone socialezekerheidsbijdragen, zowel voor de werknemer als voor de werkgever. Bovendien zal er ook bedrijfsvoorheffing verschuldigd zijn.
2.5. Waar zullen werknemers hun koopkrachtpremie kunnen besteden?
Werknemers die een koopkrachtpremie ontvangen, kunnen deze gebruiken in:
- de horecasector;
- handelszaken die goederen of diensten aanbieden aan de consument, met inbegrip van de hersteldiensten.
In tegenstelling tot de coronapremie is het niet langer vereist dat het om een kleinhandelszaak gaat. Bovendien is ook niet langer de gelijktijdige fysieke aanwezigheid van de consument vereist. Met de koopkrachtpremie zullen dus ook eventueel onlineaankopen mogelijk zijn, voor zover deze uiteraard aanvaard wordt; - de wellnesscentra, met inbegrip van de sauna’s, zonnebanken, jacuzzi’s, stoomcabines en hammams;
- de organisaties met activiteiten die onder het paritair comité van de toeristische attracties (PC 333) vallen.
Het gaat hier bijvoorbeeld over pretparken, dierenparken, … - de bioscopen;
- de overige inrichtingen die behoren tot de culturele sector. Het betreft enkel inrichtingen die erkend, goedgekeurd of gesubsidieerd zijn door de bevoegde overheid;
- de bowlingzalen, de zwembaden en de fitnesscentra;
- de sportverenigingen :
- waarvoor een federatie bestaat die erkend of gesubsidieerd is door de gemeenschappen;
- die behoren tot een van de nationale federaties.
2.6. Wie kan de koopkrachtpremie uitgeven?
Zoals reeds aangegeven moet de koopkrachtpremie toegekend worden in de vorm van cheques. Dit kan zowel op papier als elektronisch.
Opgelet! De koopkrachtpremie die met papieren cheques wordt toegekend, zal enkel uitgereikt kunnen worden door de uitgevers die ook erkend zijn om de koopkrachtpremie in elektronische vorm uit te reiken.
Op deze manier wil de regering het elektronische betalingsverkeer aanmoedigen.
De werkgever zal de koopkrachtpremie, onder de vorm van elektronische of papieren cheques, dus enkel kunnen aankopen bij een daartoe erkende uitgever.
De uitgevers die al een erkenning hebben voor het uitgeven van elektronische maaltijd- of ecocheques, zijn in principe van rechtswege erkend. Momenteel zijn dat Edenred, Sodexo en Monizze.
2.7. Loonnorm
Zoals reeds aangehaald ligt de maximale marge voor de loonkostenontwikkeling voor de jaren 2023 en 2024 op 0%.
De koopkrachtpremie wordt expliciet uitgesloten van de loonnorm. Ze komt dus niet in aanmerking om na te gaan of de sector of de werkgever de maximale gemiddelde loonkoststijging respecteert.
2.8. Vanaf wanneer kan de koopkrachtpremie toegekend worden?
Bovenstaande bespreking is gebaseerd op ontwerpteksten. Deze ontwerpteksten liggen momenteel ter advies voor bij de Nationale Arbeidsraad en de Raad van State.
Volgens de huidige ontwerpteksten zullen de nieuwe bepalingen pas in werking treden de 1ste dag van de maand volgend op de maand waarin de regelgeving gepubliceerd werd in het Belgisch Staatsblad.
Vanaf dan zullen sectoren kunnen onderhandelen over de toekenning van de koopkrachtpremie. Ook bedrijven kunnen vanaf dan op ondernemingsniveau beslissen om een koopkrachtpremie toe te kennen aan hun werknemers.
Het is dus nog even afwachten.
