Juridische inhoud

1. De innovatiepremie

Om werknemers aan te moedigen om met vernieuwende en creatieve ideeën voor de dag te komen, beschikken werkgevers sinds 2006 over een voordelig instrument: de innovatiepremie.

Als er tegelijkertijd aan een aantal voorwaarden voldaan wordt, kan de innovatiepremie immers vrij van RSZ en belastingen toegekend worden.

Bovendien worden de innovatiepremies niet meegerekend voor de bepaling van de loonkostontwikkeling.

Of er aan het systeem van de innovatiepremie (toepassingsgebied, voorwaarden vrijstelling RSZ en BV, de te volgen procedure) iets verandert, is nog niet geweten. Tot op heden werd enkel gesproken over een verlenging van de maatregelen en werden er nog geen wijzigingen voorzien.

De nieuwe loonnorm is op dit moment brandend actueel door de wijzigingen aan de wet van 26 juli 1996 tot bevordering van de werkgelegenheid en tot preventieve vrijwaring van het concurrentievermogen. 

Omdat deze premie echter één van de wettelijke uitsluitingen uit de loonnorm is, leek het ons interessant om alle spelregels uit de bestaande (en wellicht verlengde) regelgeving even op een rij te zetten.

1.1.   Wie komt in aanmerking voor de toekenning van de innovatiepremie?

Alle werknemers en werkgevers onderworpen aan de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités, komen in aanmerking.

Concreet betreft het in hoofdzaak werknemers en werkgevers uit de privésector.

Publiekrechtelijke instellingen zijn dus uitgesloten van deze vrijstelling, met uitzondering van:

• de NV Federale Participatiemaatschappij;
• de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (= FSMA, opvolger van CBFA);
• het Participatiefonds;
• de Nationale Delcrederedienst;
• de Nationale Bank van België;
• de NV CREDIBE;
• de NV Nationale Loterij;
• de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek;
• de erkende sociale huisvestingsmaatschappijen.

1.2.   Voorwaarden RSZ-vrijstelling

Opdat innovatiepremies niet als loon beschouwd worden voor de berekening van socialezekerheidsbijdragen, moeten zowel de innovatie als de premie tegelijkertijd aan een aantal voorwaarden voldoen.

1.2.1.   Innovatie

Wat de innovatie betreft:

• enkel een nieuwigheid die een effectieve meerwaarde betekent voor de normale activiteiten van de werkgever, komt in aanmerking voor de toekenning van een premie;
• de innovatie mag niet het voorwerp uitmaken van een voorafgaande offerteaanvraag of vraag tot bestek voor de aanschaf van producten of processen die door een derde gericht werden aan diegene die de premie toekent;
• er moeten op z'n minst aanwijzingen zijn dat de innovatie zal omgezet worden in de normale activiteiten van de onderneming.
  Dit is onder meer het geval wanneer de innovatie het voorwerp is van (een aanvraag tot vervaardiging van) een prototype.

1.2.2.   Premie

Ook wat de premie betreft, moeten een aantal voorwaarden gerespecteerd worden:

• de premies mogen in geen geval worden toegekend ter vervanging of omzetting van loon, premies, voordelen in natura of enig ander voordeel of aanvulling hierbij (al dan niet onderworpen aan RSZ-bijdragen), die verschuldigd zijn in uitvoering van een arbeidsovereenkomst;
• de premies kunnen enkel toegekend worden aan werknemers die via een arbeidsovereenkomst gebonden zijn aan de werkgever die de premie toekent.
  Dit houdt onder meer in dat uitzendkrachten geen innovatiepremie vrij van RSZ en BV kunnen ontvangen van de werkgever-gebruiker;
• op ondernemingsniveau mag de totale som van de uitgekeerde premies per kalenderjaar niet meer bedragen dan 1% van de bij de RSZ voor dat kalenderjaar aangegeven lonen;
• het aantal werknemers dat de premie geniet, is beperkt in functie van de omvang van de onderneming:
• 30 werknemers of meer: beperkt tot 10% van het aantal werknemers tewerkgesteld door de onderneming per kalenderjaar;
• minder dan 30 werknemers: maximum 3.
• per innovatie mogen maximum 10 werknemers de premie genieten;
• het bedrag van de uitbetaalde premie is per werknemer en per kalenderjaar beperkt tot het brutomaandloon van die werknemer.

1.2.3.   Hoe de premie bekomen?

De procedure is vrij eenvoudig. Ze bestaat uit 3 fasen:

• Interne transparantie
  De werkgever laat zijn werknemers weten dat hij één of meerdere innovatiepremie(s) gaat toekennen. Hij informeert hen over de criteria en procedures.
  Daarna, telkens wanneer een innovatieproject beloond wordt, licht hij alle werknemers van de onderneming erover in dat een premie voor dit project werd toegekend.
  De werkgever doet dit via een kanaal van zijn keuze (intranet, nieuwsbrief, …).
  
• Mededeling aan de FOD Economie
  De werkgever deelt de inlichtingen over de innovatie aan de Dienst Normalisatie en Competitiviteit van de FOD Economie mee via een gestandaardiseerd formulier dat via dezelink kan gedownload worden.
  De FOD Economie analyseert de geldigheid van de aanvraag voor innovatieve aspecten.
  Hij vraagt eventueel bijkomende inlichtingen. Doorgaans deelt de FOD zijn beoordeling binnen de 10 werkdagen mee.
  
• Mededeling door de werkgever aan de RSZ
  Eenmaal het projectvoorstel door de FOD Economie is goedgekeurd, moeten de namen van de begunstigden en de bedragen van deze premie meegedeeld worden aan de RSZ.
  Dit dient te gebeuren in de maand volgend op de toekenning van de premie.
  De werkgever deelt de lijst van betrokken werknemers (met INSZ-nummer), de toegekende bedragen en het dossiernummer zoals toegekend door de FOD elektronisch mee op innovatiepremies@rsz.fgov.be.

1.3.   Voorwaarden fiscale vrijstelling

Innovatiepremies die aan alle bovenstaande voorwaarden beantwoorden, zijn op fiscaal vlak voor de begunstigde vrijgesteld van personenbelasting of belasting van niet-inwoners.

Voor de werkgever zijn deze premies aftrekbaar in de vennootschapsbelasting.

2. Geldigheidsduur vrijstelling

De innovatiepremie werd initieel geïntroduceerd in het jaar 2006 en werd toen opgevat als een eenmalig experiment.

Inmiddels is dit verloningsinstrument bijna toe aan de zesde tweejaarlijkse verlenging.

"Bijna", want in het IPA-akkoord 2017-2018 werd een verlenging voorzien van de maatregel, doch dient deze nog te worden geformaliseerd.

Dit weerhoudt de RSZ er niet van de verlenging voor de jaren 2017-2018 al te voorzien in de administratieve instructies van het 1e kwartaal van 2017.

Ook voor de periode 2017-2018 kunnen werkgevers dus hopelijk binnenkort van dit voordelige instrument gebruikmaken om hun werknemers te belonen voor het lanceren van innovatieve ideeën.