Juridische inhoud

1. Stelsel mindervaliden – CAO nr. 165

1.1. Recht op bedrijfstoeslag vanaf 58 jaar

Dit stelsel laat mindervalide werknemers toe om op SWT te vertrekken vanaf de leeftijd van 58 jaar, mits een beroepsverleden van 35 jaar te bewijzen.

De NAR CAO nr.165 verlengt dit stelsel onder dezelfde voorwaarden als deze van de vorige periode. Werknemers ontslagen uiterlijk op 30 juni 2023 moeten de leeftijd van 58 jaar uiterlijk bereiken op die datum en op het effectief einde van de arbeidsovereenkomst.

Mindervalide werknemers zijn:

• Ofwel erkend als mindervalide werknemers:
• werknemers die voldoen aan de medische voorwaarden om ingeschreven te worden in een agentschap voor personen met een handicap;
• werknemers die voldoen aan de medische voorwaarden om recht te hebben op een tegemoetkoming voor personen met een handicap;
• doelgroepwerknemers in een beschutte of sociale werkplaats (PC 327), maar niet het omkaderingspersoneel;
• werknemers met een blijvende arbeidsongeschiktheid van meer dan 65%.

• Ofwel erkend als werknemers met ernstige lichamelijke problemen:
• die de verdere uitoefening van hun beroep significant bemoeilijken (behoudens zij die niet effectief werken en een invaliditeitsuitkering krijgen);
• de lichamelijke problemen moeten geheel of gedeeltelijk veroorzaakt zijn door de beroepsactiviteit;
• bewijs door attest Fedris

Om het aanvraagformulier tot erkenning, bestemd voor Fedris, in te vullen, kan de werknemer hulp vragen aan de preventieadviseur–arbeidsarts.

• Ofwel gelijkgesteld aan werknemers met ernstige lichamelijke problemen (minimum 2 jaar blootgesteld aan asbest vóór 1 januari 1993). Bewijs door attest Fedris.

De CAO nr. 165 treedt in werking op 1 juli 2023 en geldt tot 30 juni 2025. Ze heeft directe werking. Er is geen sectorale CAO vereist.

In de praktijk blijkt de verwerkingstermijn van de aanvraagdossiers in dit stelsels veel tijd in beslag te nemen. De sociale partners hebben de bevoegde ministers gevraagd om dit aan te pakken.

1.2. Vrijstelling aangepaste beschikbaarheid

2. Bouw, nachtarbeid en zwaar beroep (33 jaar beroepsverleden) – CAO nr.166, 168, 169

2.1. Recht op bedrijfstoeslag vanaf 60 jaar

Op basis van dit stelsel kunnen arbeidsongeschikte bouwvakkers, werknemers met een aantal jaren in een zwaar beroep of werknemers met 20 jaar prestaties in een regeling van nachtarbeid op SWT vertrekken vanaf 60 jaar.  

Daarnaast moeten ze ook 33 jaar beroepsverleden aantonen.

De nieuwe CAO nr.166 behoudt de leeftijd op 60 jaar. De CAO geldt van 1 juli 2023 tot 30 juni 2025.

Concreet houdt dit in dat de leeftijd van 60 jaar moet bereikt zijn, uiterlijk op het ogenblik van het effectief einde van de arbeidsovereenkomst én tijdens de geldigheidsduur van de CAO nr. 166. Dus uiterlijk op 30 juni 2025.

De leeftijd mag ook bereikt worden tijdens de geldigheidsduur van een verlengende CAO die dezelfde leeftijd voorziet.

Om op basis van dit stelsel op SWT te kunnen is een sectorale CAO over het recht op een bedrijfstoeslag nodig. De sectorale CAO moet voldoen aan de voorwaarden opgenomen in de NAR CAO nr. 166.

Op website van de FOD WASO en de NAR zijn modellen van dergelijke CAO’s beschikbaar. Het gebruik van deze modellen is echter facultatief.

Ondernemingen die vallen onder een bedrijfstak die niet onder een opgericht paritair comité ressorteren of waarvoor het paritair comité niet werkt, kunnen toe treden tot de NAR CAO nr. 166 volgens een specifieke procedure.
De toetreding kan gebeuren via CAO, toetredingsakte of wijziging van arbeidsreglement.

Indien het gebeurt via CAO of toetredingsakte, dan moet er een neerlegging gebeuren ter Griffie van de algemene directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO.

Gebeurt de toetreding via wijziging van het arbeidsreglement, dan gebeurt de neerlegging bij de directie Toezicht op de Sociale wetten. Dit kan ook online gebeuren (www.arbeidsreglement.belgie.be)

2.2. Vrijstelling aangepaste beschikbaarheid

Bovendien moet de sector toetreden tot de NAR CAO’s nr. 168 en nr. 169, wil men de SWT-ers de mogelijkheid tot vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt geven. Dit houdt in dat de sectorale CAO uitdrukkelijk verwijst naar de NAR CAO's.

De CAO nr.168 legt voor de periode 01.07.2023 tot 31.12.2024 de voorwaarden vast voor de toekenning van de vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid (leeftijd van 62 jaar of 42 jaar beroepsverleden). De CAO nr.169 doet hetzelfde voor de periode 01.01.2025 tot 31.12.2026.

Voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 31.12.2024 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum en op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken, is een toetreding tot de NAR CAO nr. 168 nodig.  

Voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 30.06.2025 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum en op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken, is een toetreding tot de NAR CAO nr. 169 nodig. Zij kunnen een vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid vragen tot 31.12.2026. De CAO nr. 169 loopt immers af op die datum. 

Op website van de FOD WASO en de NAR zijn modellen van dergelijke CAO’s beschikbaar. Het gebruik van deze modellen is echter facultatief.

Ondernemingen die vallen onder een bedrijfstak die niet onder een opgericht paritair comité ressorteren of waarvoor het paritair comité niet werkt, kunnen toetreden tot beide NAR CAO’s volgens een specifieke procedure.

3. Zeer lange loopbaan – CAO nr. 167, 168, 169

3.1. Recht op bedrijfstoeslag vanaf 60 jaar

Tijdens de huidige periode kunnen den werknemers met een loopbaan van 40 jaar op SWT gaan vanaf 60 jaar op basis van NAR CAO nr.152. (periode 01.07.2021 tot 30.06.2023)

Voor de periode 01.07.2023 tot 30.06.2025 behoudt de NAR CAO nr.167 de leeftijd op 60 jaar.

Indien de werknemer ontslagen wordt tijdens de geldigheidsduur van de CAO nr. 167 (01.07.2023 – 30.06.2025) kan hij op SWT, in zoverre hij de leeftijd van 60 jaar uiterlijk bereikt op het effectief einde van de arbeidsovereenkomst én tijdens de geldigheidsduur van de NAR CAO. Dus uiterlijk op 30 juni 2025. De leeftijd mag ook bereikt worden tijdens de geldigheidsduur van een verlengende NAR CAO die dezelfde leeftijd voorziet.

Een sectorale of ondernemingsCAO die het recht op een bedrijfstoeslag regelt is hier strikt genomen niet nodig. Het recht op de bedrijfstoeslag kan men putten uit de CAO nr. 167.

3.2. Vrijstelling aangepaste beschikbaarheid

Om de vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid te kunnen aanvragen is wel een sectorale CAO nodig, die ook hier uitdrukkelijk verwijst naar de:

• CAO nr. 168.
  De CAO legt de voorwaarden vast voor de toekenning van de vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid (leeftijd van 62 jaar of 42 jaar beroepsverleden) voor de periode 01.07.2023 tot 31.12.2024.
  Ze geldt voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 31.12.2024 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken.
  
  
• CAO nr. 169.
  Deze CAO doet hetzelfde voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 30.06.2025 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken.
  Zij kunnen een vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid vragen tot 31.12.2026. De CAO nr. 169 loopt immers af op die datum. 

Op website van de FOD WASO en de NAR zijn modellen van dergelijke CAO’s beschikbaar. Het gebruik van deze modellen is echter facultatief.

Ondernemingen die vallen onder een bedrijfstak die niet onder een opgericht paritair comité ressorteren of waarvoor het paritair comité niet werkt, kunnen toetreden tot beide NAR CAO’s nr. 168 en nr. 169.

4. Zwaar beroep (35 jaar beroepsverleden) – CAO nr. 143, 168 (nieuw), 169 (nieuw)

4.1. Recht op bedrijfstoeslag vanaf 60 jaar

Sinds 1 juli 2021 is de leeftijd voor SWT in het kader van het ‘generiek stelsel – zwaar beroep’ op 60 jaar gebracht. Dit gebeurde in de toepassing van de CAO nr. 143. De CAO werd gesloten op 23 april 2019 en is van onbepaalde duur.

Het ‘generiek stelsel - zwaar beroep’ betreft werknemers met 35 jaar beroepsverleden waarvan 5 jaar in een zwaar beroep in de laatste 10 jaar of 7 jaar in de laatste 15 jaar.

In uitvoering van de CAO nr. 143 is een sectorale of ondernemingsCAO noodzakelijk die het recht op een bedrijfstoeslag regelt. Zo’n CAO mag slechts een maximum duur van 3 jaar hebben.

De werknemer moet de leeftijd van 60 jaar bereiken uiterlijk op het effectief einde van de arbeidsovereenkomst én op het einde van de sectorale of ondernemingsCAO (of van een verlengde CAO die dezelfde leeftijd voorziet), die het recht op de bedrijfstoeslag regelt.

4.2. Vrijstelling aangepaste beschikbaarheid

Sowieso moet de sector toetreden tot de NAR CAO’s nr.168 en nr.169, wil men de SWT-ers de mogelijkheid tot vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt geven:

• CAO nr. 168
  De CAO legt de voorwaarden vast voor de toekenning van de vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid (leeftijd van 62 jaar of 42 jaar beroepsverleden) voor de periode 01.07.2023 tot 31.12.2024.
  Ze geldt voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 31.12.2024 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken.

• CAO nr. 169
  Deze CAO legt dezelfde voorwaarden vast voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 30.06.2025 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken.
  Zij kunnen een vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid vragen tot 31.12.2026. De CAO nr. 169 loopt immers af op die datum. 

Op website van de FOD WASO en de NAR zijn modellen van dergelijke CAO’s beschikbaar. Het gebruik van deze modellen is echter facultatief.

Ondernemingen die vallen onder een bedrijfstak die niet onder een opgericht paritair comité ressorteren of waarvoor het paritair comité niet werkt, kunnen toetreden tot beide NAR CAO’s.

5. Onderneming in moeilijkheden of herstructurering - CAO nrs 168, 169

5.1. Recht op bedrijfstoeslag vanaf 60 jaar

Voor ondernemingen, erkend als in moeilijkheden of in herstructurering is de toegangsleeftijd tot SWT sinds 31.12.2020 vastgesteld op 60 jaar. Aan deze leeftijd wordt nu niet geraakt.

Een verlaagde toegangsleeftijd is hier niet meer mogelijk.

Een ondernemingsCAO (art.17 §2, 2° KB 03.05.2007) regelt hier het recht op de bedrijfstoeslag.

5.2. Vrijstelling aangepaste beschikbaarheid

De vrijstellingsvoorwaarden stemmen overeen met de voorwaarden die gelden in de bijzondere SWT-regelingen (bouw, nachtarbeid en zwaar beroep (33 jaar); zwaar beroep (35 jaar) en zeer lange loopbaan):

• voor de periode van 01.07.2023 tot 31.12.2024 voorziet de CAO nr. 168 volgende voorwaarden:

• ofwel de leeftijd van 62 jaar bereiken;
• ofwel 42 jaar beroepsverleden hebben.

De CAO nr.168 geldt voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 31.12.2024 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken.

Indien er sprake is van een collectief ontslag, moeten de betrokken werknemers ook de leeftijd van 60 jaar bereiken op het ogenblik waarop de werkgever het voornemen van collectief ontslag meedeelt aan de werknemersvertegenwoordigers.

Bovendien moet de ondernemings-cao tot invoering van het SWT-stelsels uitdrukkelijk vermelden dat ze gesloten is in toepassing van de CAO nr. 168.

• voor de periode van 01.01.2025 tot 31.12.2026 voorziet de CAO nr. 169 dezelfde voorwaarden (62 jaar of 42 jaar beroepsverleden).

Ze geldt voor zij die ontslagen zijn uiterlijk op 30.06.2025 en de leeftijd van 60 jaar uiterlijk op die datum én op het einde van de arbeidsovereenkomst bereiken.

Indien er sprake is van een collectief ontslag, moeten de betrokken werknemers ook de leeftijd van 60 jaar bereiken op het ogenblik waarop de werkgever het voornemen van collectief ontslag meedeelt aan de werknemersvertegenwoordigers.

Bovendien moet de ondernemings-cao tot invoering van het SWT-stelsels uitdrukkelijk vermelden dat ze gesloten is in toepassing van de CAO nr. 169.

De werknemers kunnen een vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid vragen tot 31.12.2026. De CAO nr. 169 loopt immers af op die datum.

6. Overzicht mogelijke SWT-stelsels vanaf 01.07.2023

(*) Het betreft de leeftijd van kracht tijdens de geldigheidsduur van de SWT-cao binnen dewelke de werknemer ontslagen wordt of tijdens een verlengende CAO die dezelfde leeftijd voorziet. De loopbaanvereiste is deze van kracht op het einde van de arbeidsovereenkomst.