Vanaf 2019 zullen de toegangsvoorwaarden voor SWT op een aantal punten verstrengen. Dat lezen we in de arbeidsdeal en deels ook al in de bestaande wetgeving. Maar, het is nog te vroeg om volledige duidelijkheid te kunnen geven. Details zullen pas de komende weken en maanden duidelijk worden, naarmate de regering ontwerpwetgeving goedkeurt en de sociale partners een sociaal akkoord sluiten.
Toch vinden we het al nuttig om u een voorlopig overzicht te geven. Met uiteraard de waarschuwing dat nog niets definitief is. Wat u hier leest, kan nog wijzigen. Er kunnen zeker ook nog overgangsbepalingen komen.
Wat zit er in de pijplijn?
- het beroepsverleden in het algemeen stelsel van CAO nr. 17 (vanaf 62 jaar) verstrengt voor mannen naar 41 jaar (in plaats van 40 in 2018). Voor vrouwen is er al een stijging naar 35 jaar in 2019 voorzien. De voorwaarde van 41 jaar wordt voor hen bereikt in 2025. De wijziging geldt voor werknemers van wie het ontslag betekend is na 31.10.2018.
- in ondernemingen in herstructurering of in moeilijkheden zal het herstructureringsplan in bepaalde omstandigheden een bijkomend element moeten bevatten. Het gaat om de verbintenis om voor elke ontslagen werknemer, die een opleiding volgt gericht op de uitoefening van een knelpuntberoep volgens de regionale bevoegde instantie, een tussenkomst van minstens 3.600 euro te voorzien.
- de leeftijd om op SWT te kunnen gaan in ondernemingen in moeilijkheden of in herstructurering stijgt. Voor collectieve ontslagen aangekondigd na 31.12.2018 stijgt de leeftijd naar 59 jaar. Vandaag is dat nog 56 jaar, op basis van een CAO van de NAR.
- ten slotte verstrengt de vrijstelling van de aangepaste beschikbaarheid voor SWT’ers ontslagen in het kader van een erkenning als onderneming in moeilijkheden of in herstructurering. Vanaf 1 januari 2019 kunnen die SWT’ers, jonger dan 65 jaar, de vrijstelling enkel nog bekomen, indien zij 43 jaar beroepsverleden voorleggen.
- voor de andere stelsels van SWT (zeer lange loopbaan, zwaar beroep, nachtarbeid, …) is het wachten op het initiatief van de sociale partners. Daar zijn immers cao’s noodzakelijk.
Juridische inhoud
I Gewone SWT-stelsels vandaag en vanaf 2019?
Vandaag bestaan er meerdere SWT-stelsels op basis waarvan een werknemer SWT kan aanvragen.
We zetten ze kort op een rij en duiden op de verwachtingen vanaf 2019:
Stelsel | Leeftijdsvereiste | beroepsverleden |
Algemeen stelsel CAO nr.17 & Overgangsregelingen (uitdovend)
|
|
Mannen:
(voor ontslagen betekend na
Vrouwen:
|
Zwaar beroep
Wat?
|
Principe
Periode 2017-2018: NAR CAO nr.122:
Periode 2019 - 2020: Nog geen duidelijkheid over een nieuwe NAR cao, mogelijk 59 of 60 jaar
|
35 jaar,
waarvan 5 jaar in een zwaar beroep tijdens de laatste 10 jaar
OF
waarvan 7 jaar in een zwaar beroep tijdens de laatste 15 jaar |
Nachtarbeid/zwaar beroep/arbeidsongeschikte bouwvakker
Wat?
|
Principe
Periode 2017-2018: NAR CAO nr.121:
Periode 2019 - 2020: Nog geen duidelijkheid over een nieuwe NAR cao, mogelijk 59 of 60 jaar
|
33 jaar |
Zeer lange loopbaan |
Principe
Periode 2017-2018: NAR CAO nr.125:
Periode 2019 - 2020: De minimum leeftijd is in elk geval 59 jaar, mogelijk hoger. Nog geen duidelijkheid over een nieuwe NAR CAO.
|
40 jaar |
Ernstige lichamelijke problemen of mindervaliden
Periode 2017-2018: NAR CAO 123
Periode 2019 - 2020: Nog geen duidelijkheid over een nieuwe NAR CAO.
|
58 jaar |
35 jaar |
II. SWT in ondernemingen in moeilijkheden of herstructurering
1. SWT-leeftijd vandaag en vanaf 2019
In principe voorziet de regelgeving het volgende leeftijdspad om op SWT te kunnen vertrekken in een onderneming erkend in moeilijkheden of herstructurering:
- vanaf 2018: 58 jaar
- vanaf 2019: 59 jaar
- vanaf 2020: 60 jaar
De NAR kon hiervan afwijken met een cao, in combinatie met een ondernemingscao, die aan bepaalde vereisten voldoet.
Voor de periode 2017-2018 was er de NAR CAO nr.126 die de mogelijkheid van SWT vanaf 56 jaar toelaat.
Vanaf 2019 verdwijnt de mogelijkheid om af te wijken van het principieel leeftijdspad. Voor ondernemingen in moeilijkheden of in herstructurering komt de leeftijd om op SWT te kunnen gaan dus op 59 jaar vanaf 2019. Dit zou gelden voor alle collectieve ontslagen aangekondigd na 31.12.2018.
2. Herstructureringsplan
Het herstructureringsplan zal in bepaalde omstandigheden een bijkomend element moeten bevatten.
De bijkomende verplichting geldt voor ondernemingen die:
- een erkenning in moeilijkheden of in herstructurering op basis van een aantal dagen economische werkloosheid van de arbeiders in het voorafgaande jaar indienen.
- én een collectief ontslag hebben aangekondigd.
Hun plan zal een bijkomende verbintenis moeten bevatten voor elke ontslagen werknemer, die een opleiding volgt gericht op de uitoefening van een knelpuntberoep volgens de regionale bevoegde instantie. De verbintenis is een tussenkomst in die opleiding van minstens 3.600 euro.
3. Vrijstelling aangepaste beschikbaarheid
SWT’ers moeten in principe aangepast beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt tot de maand waarin ze de leeftijd van 65 jaar bereiken.
Hierop bestaan verschillende uitzonderingsregimes. Zo ook voor SWT’ers in het kader van een onderneming in herstructurering of in moeilijkheden.
Voor de periode 2017- 2018 konden zij een vrijstelling van aangepaste beschikbaarheid vragen mits ze (NAR CAO nr.126):
- ofwel de leeftijd van 61 jaar bereiken;
- ofwel 39 jaar beroepsverleden hebben.
Vanaf 1 januari 2019 kan die SWT’er jonger dan 65 jaar de vrijstelling enkel nog bekomen, indien hij 43 jaar beroepsverleden voorlegt.