Juridische inhoud

1. De single permit

1.1. Voor Vlaanderen is het duidelijk

Het Vlaamse Gewest kondigt op haar website de lancering van de 'single permit' op 1 januari 2019 aan.

Op hetzelfde moment treedt de nieuwe Vlaamse wetgeving over de economische arbeidsmigratie in werking. De ontwerptekst daarover werd definitief goedgekeurd op de Ministerraad van 7 december 2018. 

Voor bepaalde categorieën van werknemers (Europese blauwe kaart, seizoenarbeiders, Intra-corporate transfers (ICT), onderzoekers, stagiairs en vrijwilligers) zal de single permit echter later ingevoerd worden. De datum is momenteel niet bekend.

De andere Gewesten hebben nog niet officieel laten weten wanneer ze de single permit zullen lanceren. Het zal waarschijnlijk ook begin volgend jaar zijn, maar de praktische instructies werden daar nog niet vrijgegeven. 

1.2. Een gecombineerde vergunning

De procedure wijzigt drastisch voor het verkrijgen van een arbeidskaart voor een niet-EU-onderdaan. De nieuwe gecombineerde procedure leidt tot afgifte van een gecombineerde vergunning (= 'single permit'). Dit nieuwe document is een elektronische verblijfskaart die zowel een toelating tot verblijf als tot arbeid bevat. Beide zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden: de geldigheid van de ene zal afhangen van de geldigheid van de andere.

Momenteel loopt de aanvraag voor arbeidskaarten en verblijfsvergunningen via aparte procedures. De werkgever vraagt eerst bij de bevoegde regionale migratiedienst een arbeidsvergunning/-kaart aan. En als de arbeidsvergunning/-kaart geleverd wordt, vraagt de werknemer aan de Dienst Vreemdelingenzaken via zijn gemeente een verblijfsvergunning aan.

De single permit wordt slechts afgeleverd voor tewerkstellingen langer dan 90 dagen.

Indien de buitenlandse werknemer minder lang werkt, dan blijft de oude procedure van arbeidsvergunning/-kaart van toepassing. De werknemer zal de verblijfsvergunning dan apart moeten blijven aanvragen.

Grensarbeiders en au-pairs blijven ook onder de oude regeling vallen. Grensarbeiders zijn uitgesloten, aangezien de buitenlander zijn hoofdverblijfplaats in België moet hebben om in aanmerking te komen voor een single permit.

1.3. Aanvraag in principe door de werkgever

De werkgever (of zijn mandataris) vraagt de single permit bij de bevoegde regionale migratiedienst aan. Indien de werknemer hoofdzakelijk bij een Vlaamse vestigingseenheid van zijn werkgever komt werken, is dit in Vlaanderen. Bijvoorbeeld, een werkgever met maatschappelijke zetel in Brussel wenst een werknemer tewerk te stellen, voor 70% in zijn vestigingseenheid in Vlaanderen en voor 30% in zijn eenheid in Wallonië. De Vlaamse migratiedienst is bevoegd om de single permit af te leveren.

Vanaf 1 januari 2019 moeten alle aanvragen voor een toelating tot arbeid in Vlaanderen ingediend worden bij de centrale Vlaamse migratiedienst (= hoofdbestuur) in Brussel. De dossiers moeten dus niet meer in de provinciale kantoren (Antwerpen, Leuven, Gent) ingediend worden.

De aanvraag moet alleen door de werknemer gebeuren, indien hij een 'toelating tot arbeid voor onbepaalde duur' wenst te verkrijgen. Hij kan die toelating bijvoorbeeld krijgen wanneer hij al 4 jaren bij ons gewerkt heeft. Het nieuw document komt in de plaats van de arbeidskaart A. De werknemer dient dan in dit geval zijn aanvraag in bij het Gewest waar hij officieël woont.

1.4. Hoe verloopt de procedure?

De regionale migratiedienst zorgt ervoor dat het dossier volledig is vooraleer ze een kopie hiervan overmaakt aan de Dienst Vreemdelingenzaken. Bij de aanvraag moet er gebruik gemaakt worden van het aanvraagformulier vergezeld van enkele basisdocumenten (zoals een geldige identiteitskaart, medisch attest, uittreksel uit het strafregister,…). Voor bepaalde specifieke categoriëen vraagt het Vlaamse Gewest extra documenten op. Dit geldt bijvoorbeeld voor stagiairs, hooggeschoold personeel of kaderleden. 

Voor bepaalde nationaliteiten vraagt het veel tijd om het 'uittreksel uit het strafregister' te verkrijgen. Het wordt daarom aan de werkgever aangeraden om op tijd het aanvraagdossier samen te stellen, zodat de werknemer op een gepast moment kan beginnen werken. 

De beslissing over de toekenning van een single permit wordt, uiterlijk 4 maanden na de indieningsdatum van de aanvraag, genomen. Werkgevers moeten er dus rekening mee houden dat het wellicht langer zal duren dan vandaag vooraleer een buitenlandse werknemer kan beginnen werken. Het bekomen van een arbeidsvergunning/-kaart vraagt momenteel 6 à 8 weken. 

Zowel de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) als de regionale migratiedienst moeten hun fiat over het dossier geven. Machtigingen tot verblijf en toelatingen tot arbeid zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een niet-EU-onderdaan mag hier slechts komen werken als hij hier mag verblijven en omgekeerd. Indien beiden instanties positief antwoorden op de vraag, wordt de single permit aan de betrokken werknemer bezorgd.

De DVZ betekent de positieve beslissing aan de werknemer. Ze brengt ook de werkgever en het consulaat (indien de werknemer nog in het buitenland verblijft) of de gemeente (indien de werknemer al legaal in België verblijft) op de hoogte. Het consulaat levert het visum af indien de werknemer nog in het buitenland is en de werknemer meldt zich dan bij de gemeente waar hij hier komt wonen. Na woonstcontrole wordt de werknemer in het vreemdelingenregister ingeschreven en de gemeente reikt dan de single permit aan de werknemer uit. 

1.5. Reeds afgeleverde arbeidskaarten blijven geldig

Afgeleverde arbeidskaarten blijven geldig tot het ogenblik dat ze verstrijken. Bij hernieuwing van de kaarten moet de werkgever wel de nieuwe gecombineerde procedure volgen. De aanvragen die alsnog worden ingediend vóór 1 januari 2019 worden eveneens onderzocht en behandeld volgens de oude regels.

2. Nieuw beleid economische arbeidsmigratie in Vlaanderen

Los van de invoering van de single permit die vooral procedureel is, wijzigt het Vlaamse Gewest de voorwaarden en de mogelijkheden om niet-EU-onderdanen in Vlaanderen te laten werken. Het nieuwe beleid treedt ook in werking op 1 januari 2019.

Hieronder de belangrijkste wijzigingen.

2.1. Hooggeschoolden blijven de belangrijkse categorie

Hooggeschoolden blijven een gunstige regeling genieten om een single permit te verkrijgen. Het Vlaamse Gewest versoepelt soms zelfs de regels:

• de definitie van 'hooggeschoolde' wijzigt. Tot nu toe werd minstens een diploma van bachelorniveau vereist om als hooggeschoolde te worden beschouwd. Het nieuwe Vlaamse besluit breidt dit nu uit naar alle diploma's die volgen uit een postsecundair programma voor hogere studies. De studies moeten minstens 3 jaren geduurd hebben of minstens geleid hebben tot onderwijskwalificatie niveau 5;

• de loondrempel voor de hooggeschoolden en leidinggevenden wijzigt en zal voortaan verschillen van het Brussels en Waals Gewest. De nieuwe drempels worden berekend op basis van het gemiddeld bruto jaarloon in België. De nieuwe loongrenzen worden jaarlijks door de Vlaamse dienst Economische Migratie gepubliceerd. Naar verluidt zullen ze zullen iets hoger zijn dan nu;

• de loondrempel verlaagt voor jonge hooggeschoolde werknemers (minder dan 30 jaar) en verpleegkundigen. De loondrempel voor hen wordt begrensd tot 80% van de bovenvermelde grens voor hooggeschoolden;

• de duurtijd van de single permit kan tot 3 jaar oplopen voor buitenlandse hooggeschoolden, leidinggevenden en onderzoekers. Momenteel gelden de arbeidskaarten B voor maximum 12 maanden en moeten ze desgevallend jaarlijks worden hernieuwd;

• werknemers die bewijzen dat ze 4 jaar hebben gewerkt gedurende 5 jaar onmiddellijk voorafgaand aan de aanvraag, kunnen ook een toelating tot arbeid voor onbepaalde duur (= huidige arbeidskaart A) verkrijgen. Hooggeschoolde werknemers genieten voortaan ook van deze mogelijkheid, terwijl het tot nu toe beperkt was tot de leidinggevenden.

• zoals nu al het geval is, mogen de hooggeschoolde profielen al in België zijn, voordat de werkgever de toelating tot arbeid heeft verkregen. Voor hen moet er ook geen arbeidsmarktonderzoek gebeuren.

2.2. Middengeschoolde werknemers en knelpuntberoepen

Naast de nood aan hooggeschoold personeel is er ook behoefte aan specifiek technisch geschoolde mensen voor bepaalde knelpuntberoepen in Vlaanderen. Voor deze knelpuntberoepen zullen buitenlandse middengeschoolden vrij makkelijk toegang tot de arbeidsmarkt kunnen krijgen zonder dat een voorafgaandelijk arbeidsmarktonderzoek moet gebeuren.

Een dynamische knelpuntberoepenlijst wordt daarvoor opgemaakt. De lijst wordt gebaseerd op de lijst van de VDAB en zal om de 2 jaren herbekeken worden, in functie van de noden op de arbeidsmarkt. Het gaat hier dus om beroepen met een structureel hoog kwantitatief tekort op onze arbeidsmarkt. Uitzonderingen op deze lijst zijn mogelijk, maar enkel nadat via een individueel arbeidsmarktonderzoek aangetoond wordt dat er geen arbeidskrachten beschikbaar zijn op de Belgische en Europese arbeidsmarkt.