Schrapping van een passage in de omschrijving van het loonbegrip

 

In zijn onderrichtingen aan de werkgevers van het derde kwartaal 2018 schrapt de RSZ een passage bij de toelichting van het loonbegrip. Dat begrip omschrijft het loon waarop sociale bijdragen verschuldigd zijn. Het gaat om de volgende tekst:

'Loon is elk voordeel in geld of in geld waardeerbaar:

• dat de werkgever aan zijn werknemer toekent als tegenprestatie van arbeid verricht krachtens de arbeidsovereenkomst, alsook datgene

• waarop de werknemer ingevolge zijn dienstbetrekking recht heeft ten laste van zijn werkgever, hetzij rechtstreeks, hetzij onrechtstreeks (…).

 

Het begrip 'ten laste van de werkgever' betekent zowel rechtstreeks ten laste, dat wil zeggen situaties waarbij de werkgever het voordeel rechtstreeks aan de werknemer geeft, als onrechtstreeks ten laste.

 

Dat laatste viseert zowel de situaties waarbij een voordeel door een derde aan de werknemer uitgekeerd wordt en waarbij die derde de financiële kost van het voordeel doorrekent aan de eigenlijke werkgever (bijvoorbeeld de eindejaarspremie wordt door een fonds voor bestaanszekerheid uitbetaald), als andere situaties waarbij de werkgever, zonder dat hij de financiële kost van het voordeel draagt, toch het aanspreekpunt is waarnaar de werknemer zich moet richten als hij het voordeel niet krijgt (vb. een Belgische vennootschap ontvangt een geldsom van haar in het buitenland gevestigde moedermaatschappij, om deze onder haar werknemers te verdelen) de toekenning het gevolg is van de prestaties geleverd in het kader van de arbeidsovereenkomst die met die werkgever werd afgesloten of verband houdt met de functie die de werknemer bij die werkgever uitoefent.'

 

Verklaring voor de aanpassing van de onderrichtingen

 

De sociale zekerheidswetgeving verwijst voor het begrip loon waarop de bijdragen verschuldigd zijn naar de loonbeschermingswet van 12 april 1965. Loon is elk voordeel in geld (of in geld waardeerbaar) waarop de werknemer ten laste van zijn werkgever recht heeft ingevolge zijn dienstbetrekking.

 

Met name het aspect 'ten laste van de werkgever' levert in de praktijk soms problemen op. De RSZ gaat er al geruime tijd vanuit dat 'ten laste van' niet noodzakelijk impliceert dat het voordeel financieel (rechtstreeks of onrechtstreeks) ten laste moet zijn van de werkgever. Het kan ook ruimer zijn. Er is mogelijk sprake van 'ten laste van', zodra de werkgever, al is het zeer indirect, betrokken is bij de toekenning van het voordeel.  

De laatste jaren blijkt dat meer en meer commerciële partners (bijvoorbeeld producenten van schoonheidsproducten, aanbieders van autofinancieringen, buitenlandse moedermaatschappijen) voordelen rechtstreeks toekennen aan werknemers van andere werkgevers. Ze stellen het daarbij voor alsof de eigenlijke werkgevers absoluut niet betrokken zijn en er zelfs niets van afweten. In een aantal gevallen is het duidelijk dat het gaat om systemen die aangepast zijn: de commerciële partner gaf bijvoorbeeld vroeger het geld aan de werkgever die het dan op zijn beurt verdeelde onder zijn werknemers. Nu is er een elektronisch platform opgezet waarbij de toekenning rechtstreeks aan de werknemer gebeurt.

De RSZ heeft ingevolge deze evolutie zijn handelwijze wat bijgesteld en in een aantal van dergelijke gevallen toch de bijdragen gevorderd.

Zelfs als de werkgever niet rechtstreeks betrokken is, en in feite ook geen aanspreekpunt is - zoals tot voor kort voorzien was in de instructies - kan men in bepaalde gevallen moeilijk aannemen dat die werkgever niet op de hoogte zou zijn, en met die voordelen geen rekening zou houden bij de loonbesprekingen. Ofwel gaat het om een bijkomende vergoeding die rechtstreeks betrekking heeft op geleverde prestaties (bijvoorbeeld het afsluiten van een autofinanciering of het verkopen van schoonheidsproducten van een bepaald merk), ofwel om een bonus- of aandelentoekenning binnen een (internationale) groep voor werknemers van een bepaalde klasse, al dan niet gekoppeld aan het behalen van targets.

Deze dossiers worden momenteel verdedigd voor de rechtbanken. In een aantal gevallen blijkt dat de rechter het standpunt van de RSZ volgt.

 

Fiscaal: geen wijziging

 

Het fiscaal loonbegrip verschilt van dat in de sociale wetgeving. Om te beoordelen of een inkomen belast is, en zoja op welke wijze, gelden andere criteria. De gewijzigde houding van de RSZ heeft met andere woorden geen directe gevolgen in de fiscaliteit.

   

Conclusie

 

De schrapping en wijziging van de hogervermelde passage uit de onderrichtingen is toe te schrijven aan een nog ruimere interpretatie door de RSZ van de notie 'ten laste van de werkgever'. De RSZ doet dit in het licht van bepaalde (optimaliserings)praktijken waarbij ondernemingen voordelen toekennen aan de werknemers van een ander bedrijf, een zakenpartner of dochteronderneming.

Zelfs als een werkgever geen aanspreekpunt is, maar - hoe gering ook - op een of andere manier betrokken is bij de toekenning van een voordeel, kan er mogelijk sprake zijn van een kwalificatie als loon. Deze ruimere interpretatie lijkt te worden gesteund door sommige recente rechtspraak.