België schiet tekort in maatregelen tegen discriminatie

De antidiscriminatiewetten en de welzijnswet voorzien vanaf 1 juni 2023 een betere bescherming tegen nadelige maatregen die werkgevers zouden nemen ten opzichte van werknemers die zich op deze wetgeving beroepen.

Deze aanpassingen dringen zich op na een inbreukprocedure ingesteld door de Europese Commissie en een arrest van het Europees Hof van Justitie waarbij werd vastgesteld dat België de Europese antidiscriminatierichtlijnen niet correct heeft omgezet.

De Europese antidiscriminatierichtlijnen hebben als doel personen te beschermen tegen elke nadelige behandeling of elk nadelig gevolg als reactie op een klacht of op een procedure om het beginsel van gelijke behandeling te doen naleven. Onder nadelige maatregelen begrijpen we onder meer:

• de beëindiging van de arbeidsbetrekking;
• de eenzijdige wijziging van de arbeidsvoorwaarden; en
• de nadelige maatregel getroffen na de beëindiging van de arbeidsbetrekking.

De ruime Europese bescherming was niet terug te vinden in de Belgische antidiscriminatiewetten. Ook de definitie van klacht was te beperkend ingevuld door de antidiscriminatiewetten.

De welzijnswet bevatte eveneens een soortgelijke bescherming tegen nadelige maatregelen zoals voorzien in de antidiscriminatiewetten. Ook hier waren dus aanpassingen nodig.

Wijzigingen vanaf 1 juni 2023

Om deze rechtsbescherming in lijn te brengen met de Europese antidiscriminatierichtlijnen brengt de wetgever nu volgende wijzigingen aan de Belgische discriminatiewetten aan:

• uitbreiden van het toepassingsgebied;
• schrappen van de formele vereisten voor de bescherming van de getuige;
• aanpassing aan de start van de beschermingstermijn;
• aanpassing van de re-integratieregeling zodat het slachtoffer niet langer verplicht een verzoek tot re-integratie moet indienen;
• uitdrukkelijke bevestiging cumul schadevergoedingen mogelijk:
• voorzien van een antimisbruikbepaling.

Bescherming bij melding of rechtsvordering en de inhoud hiervan

Het toepassingsgebied van de bescherming tegen nadelige maatregelen in de antidiscriminatiewetten bestaat voortaan uit:

• het indienen van een klacht;
• het doen van een melding;
• het instellen van een rechtsvordering; of
• de inhoud van de klacht, melding of rechtsvordering.

Ook de welzijnswet bevat voortaan de inhoud van het verzoek tot formele psychosociale interventie als beschermingsgrond.

Uitbreiding beschermde werknemers: ook informele getuigen van discriminatie beschermd

In de antidiscriminatiewetten is de bescherming tegen nadelige maatregelen voortaan ook van toepassing op personen die:

• optreden als getuige of een melding hebben gedaan of klacht hebben ingediend ten voordele van het slachtoffer. De vroegere vormvereisten zijn verdwenen;
• het slachtoffer raad geven, hulp bieden of bijstaan;
• de schending van de wet opwerpen;
• menen het slachtoffer te zijn van feiten van geweld of pesterijen op het werk die verband houden met een discriminatiegrond of ongewenst seksueel gedrag op het werk.

Aanvang beschermingstermijn

De aanvang van de beschermingstermijnen waarbinnen de bescherming geldt, wijzigt in de antidiscriminatiewetten van het moment van de indiening van de klacht naar het moment waarop de werkgever kennisneemt of redelijkerwijze kennis had kunnen hebben van de melding, de klacht of de rechtsvordering.

In de welzijnswet wijzigt deze van het moment van de indiening van het verzoek tot formele psychosociale interventie naar het moment waarop de werkgever kennisneemt of redelijkerwijze kennis had kunnen hebben van het verzoek, de klacht of het afleggen van de getuigenverklaring.

Geen verplicht verzoek tot re-integratie

In de antidiscriminatiewetten is het slachtoffer niet langer verplicht een verzoek tot re-integratie in te dienen. In de welzijnswet was dit geen verplichting.

Cumul van schadevergoedingen

Zowel de antidiscriminatiewetten als de welzijnswet voorzien nu uitdrukkelijk de mogelijkheid om de schadevergoeding tegen nadelige maatregelen te cumuleren met:

• de schadevergoeding als gevolg van de discriminatie zelf;
• de schadevergoeding tot herstel van de materiële en morele schade wegens geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk.

Antimisbruikbepaling

Ten slotte is er een antimisbruikbepaling opgenomen in de antidiscriminatiewetten en de welzijnswet. Een werknemer die misbruik maakt van de procedure geniet geen bescherming tegen nadelige maatregelen. Hij riskeert zelfs een schadevergoeding te moeten betalen.