Juridische inhoud

1.  De eenmalige koopkrachtpremie

Werkgevers die in 2022 goede resultaten behaald hebben, kunnen vanaf 1 juni 2023 een eenmalige koopkrachtpremie van maximum 750 EUR toekennen aan hun werknemers.

Deze eenmalige koopkrachtpremie heeft tot doel bij te dragen aan het economische herstel na de energiecrisis.

Mits het respecteren van bepaalde voorwaarden geniet de premie een sociaal en fiscaal gunstregime. Ze wordt ook uitgesloten bij de berekening van de maximale loonnorm.

1.1. Toekenningsvoorwaarden

De koopkrachtpremie kan toegekend worden mits het cumulatief respecteren van onderstaande voorwaarden:

1. De toekenning van de eenmalige koopkrachtpremie is vervat in een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) op sectoraal niveau of op ondernemingsniveau.
   De werkgever kan de toekenning ook regelen via een individuele overeenkomst:
• wanneer er geen syndicale delegatie is; of
• voor een personeelscategorie voor wie normaal geen cao wordt gesloten.

1. Wordt de koopkrachtpremie toegekend via sectorale cao, dan moet deze cao twee definities bevatten:
• een definitie van "hoge winst" in 2022.
  Ondernemingen die in 2022 hoge winst gemaakt hebben, kunnen een koopkrachtpremie van maximum 500 EUR toekennen per werknemer;
• en een definitie van "uitzonderlijk hoge winst" in 2022.
  Voor deze ondernemingen bedraagt het totaalbedrag van de koopkrachtpremie maximum 750 EUR per werknemer.

1. Wordt de koopkrachtpremie toegekend via ondernemingscao, dan moet deze cao geen strikte definitie bevatten zoals dit het geval is voor de sectorale cao. In de ondernemingscao wordt wel een verantwoording toegevoegd dat de onderneming goede resultaten behaald heeft tijdens de crisis.
   
   Het totaalbedrag van de koopkrachtpremie toegekend op ondernemingsniveau, via cao of individuele overeenkomst, bedraagt maximum 750 EUR per werknemer.

1. De eenmalige koopkrachtpremie kan uitgereikt worden vanaf 1 juni 2023 tot en met 31 december 2023.

1. Werknemers kunnen hun koopkrachtpremie tot 31 december 2024 besteden.

1. De koopkrachtpremie moet toegekend worden onder de vorm van een cheque. Net als de coronapremie is de koopkrachtpremie een consumptiecheque. De werkgever zal de koopkrachtpremie dus niet in euro's kunnen toekennen.

1.2.  Wie kan de koopkrachtpremie toekennen?

Uit de toekenningsvoorwaarden blijkt dat enkel bedrijven die tijdens de crisis ‘goede resultaten’ behaalden, de koopkrachtpremie kunnen toekennen aan hun werknemers.

De wetgeving voorziet zelf geen definitie van ‘goede resultaten tijdens de crisis’. Dit zal verder verduidelijkt moeten worden in de cao die de premie toekent.

Wordt ze toegekend via sectorale cao, dan moet deze cao om rechtsgeldig te zijn twee definities bevatten: enerzijds een definitie van hoge winst in 2022 en anderzijds een definitie van uitzonderlijk hoge winst in 2022. Aan de hand van deze definities zullen de ondernemingen die tijdens de crisis goede resultaten behaald hebben, afgebakend worden.

Wordt de koopkrachtpremie toegekend via ondernemingscao, zal men in de cao een verantwoording moeten toevoegen dat men een onderneming is waar tijdens de crisis goede resultaten zijn behaald.

Wanneer de premie via individuele overeenkomst toegekend wordt, gelden er geen expliciete voorwaarden op vlak van (uitzonderlijk) hoge winst of resultaten.

1.3. Hebben werknemers recht op de koopkrachtpremie?

Of een werknemer effectief recht heeft op de koopkrachtpremie, zal moeten blijken uit het sociaal overleg op sectoraal vlak of op ondernemingsniveau.

In principe moet de koopkrachtpremie toegekend worden via sectorale cao of ondernemingscao.

De koopkrachtpremie zal dus collectief toegekend moeten worden. Aan alle werknemers, of een specifieke groep van werknemers vastgesteld op basis van objectieve criteria.

Voorziet een sectorale cao in de toekenning van een koopkrachtpremie, dan is het uiteraard niet zo dat iedere werknemer tewerkgesteld in de betrokken sector de premie ook zal ontvangen.

Enkel de bedrijven die voldoen aan de sectoraal vastgelegde definitie van 'hoge winst' in 2022 of 'uitzonderlijk hoge winst' in 2022, zullen de koopkrachtpremie aan hun werknemers moeten toekennen.

Het bedrag en de toekenningsmodaliteiten van de premie zullen vervat liggen in de sectorale cao.

Wordt er op sectoraal niveau geen cao gesloten, dan staat het de werkgever die goede resultaten behaald heeft vrij een coronapremie toe te kennen op ondernemingsniveau.

Ook hier zullen de verantwoording van ‘goede resultaten’, het bedrag en de toekenningsmodaliteiten vervat liggen in een cao. 

Voor een onderneming zonder syndicale delegatie, of voor een personeelscategorie voor wie normaal geen cao wordt gesloten, volstaat een (schriftelijke) individuele overeenkomst.

1.4. Sociale en fiscale behandeling koopkrachtpremie

1.4.1. Sociaal

Indien volgende voorwaarden cumulatief vervuld zijn, wordt de koopkrachtpremie niet als bijdrageplichtig loon beschouwd:

• de koopkrachtpremie mag niet worden toegekend ter vervanging of ter omzetting van loon, premies, voordelen in natura of enig ander voordeel;
• de toekenning van de koopkrachtpremie staat in een cao op sectoraal of op ondernemingsvlak.
  De werkgever kan de toekenning ook regelen met een schriftelijke individuele overeenkomst:
• wanneer er geen syndicale delegatie is; of
• voor een personeelscategorie voor wie normaal geen cao gesloten wordt.
  In principe zal deze voorwaarde reeds vervuld zijn, omdat volgens de toekenningsvoorwaarden de koopkrachtpremie ook al moet vervat zijn in een cao of individuele overeenkomst.
• in dat geval mag het bedrag van de koopkrachtpremie niet hoger zijn dan het hoogste bedrag toegekend bij cao in dezelfde onderneming.
• de cao of individuele overeenkomst bepaalt de hoogste nominale waarde van de koopkrachtpremie, met een maximum van 10 euro per cheque;
• de koopkrachtpremie wordt op naam van de werknemer afgeleverd.
  Deze voorwaarde is vervuld wanneer de individuele rekening melding maakt van het totaalbedrag aan koopkrachtpremie;
• de koopkrachtpremie in papieren chequevorm vermeldt :
• dat hij geldig is tot en met 31 december 2024;
• de datum van uitreiking, dit kan uiterlijk tot 31 december 2023;
• de bestedingsmogelijkheden
  De keuze voor de toekenning van de koopkrachtpremie in papieren chequevorm wordt geregeld via CAO. Bij gebrek aan vakbondsafvaardiging of voor personeelscategorieën waarvoor geen cao gesloten wordt, wordt de keuze voor de papieren chequevorm vastgelegd in de individuele overeenkomst.
• de koopkrachtpremie toegekend in elektronische chequevorm moet daarenboven aan volgende voorwaarde voldoen :
• de loonfiche (van de maand(en) waarin de werkgever de koopkrachtpremies toekent) vermeldt het aantal cheques in elektronische vorm en het brutobedrag ervan;
• vóór het gebruik van de elektronische koopkrachtpremie kan de werknemer het saldo en de geldigheidsduur nagaan van de cheques die hij ontving en nog niet gebruikte;
• de elektronische koopkrachtpremie wordt geacht te zijn toegekend aan de werknemer op het moment van creditering van zijn koopkrachtpremierekening.
  Dit is een databank waarop voor een werknemer een aantal elektronische cheques van de koopkrachpremie wordt opgeslagen. Een erkende uitgever beheert deze rekening.
• de koopkrachtpremie via elektronische cheques mag enkel ter beschikking gesteld worden door een uitgever, gezamenlijk erkend door de ministers bevoegd voor sociale zaken, werk, zelfstandigen en economische zaken
• het gebruik van de koopkrachtpremie in elektronische vorm mag geen kosten voor de werknemer met zich meebrengen, behalve in geval van diefstal of verlies.
  De voorwaarden die daarbij gelden, moet men vastleggen in de cao of in het arbeidsreglement (indien de keuze voor elektronische cheques geregeld is door een individuele schriftelijke overeenkomst).
  Wanneer de onderneming:
• zowel elektronische maaltijdcheques als elektronische koopkrachtpremie toekent, is de kost van de vervangende drager maximaal gelijk aan de nominale waarde van één maaltijdcheque;
• enkel een elektronische koopkrachtpremie toekent, bedraagt de kost van de vervangende drager maximaal 5 EUR;
• de koopkrachtpremie kan noch gedeeltelijk, noch volledig omgeruild worden voor geld.

Wanneer alle bovenstaande voorwaarden gelijktijdig voldaan zijn, dan is de koopkrachtpremie vrijgesteld van gewone sociale zekerheidsbijdragen, zowel voor de werknemer als de werkgever.

De koopkrachtpremie is wel onderworpen aan een bijzondere werkgeversbijdrage van 16,5%.

1.4.2. Fiscaal

De koopkrachtpremie die aan alle vrijstellingsvoorwaarden voor de RSZ voldoet, zal ook :

• niet belastbaar zijn voor de werknemer;
• volledig aftrekbaar zijn als beroepskost voor de werkgever. Dit geldt zowel voor het bedrag van de premie zelf, als voor de bijzondere werkgeversbijdrage die erop verschuldigd is.

Een koopkrachtpremie die wordt toegekend aan een zelfstandige bedrijfsleider is fiscaal niet vrijgesteld, en is dus gewoon belastbaar.

1.4.3. Sancties

Wanneer niet aan alle toekenningsvoorwaarden en bovenstaande voorwaarden gelijktijdig voldaan is, vervalt de gunstbehandeling van de koopkrachtpremie.

De volledige premie is dan een loonvoordeel en dus onderworpen aan de gewone socialezekerheidsbijdragen, zowel voor de werknemer als voor de werkgever. Bovendien zal er ook bedrijfsvoorheffing verschuldigd zijn.

1.5. Waar zullen werknemers hun koopkrachtpremie kunnen besteden?

Werknemers die een koopkrachtpremie ontvangen, kunnen deze enkel voor volgende doeleinden gebruiken:

• ter betaling van een eetmaal of voor de aankoop van verbruiksklare voeding;
• voor de aankoop van producten en diensten met een ecologisch karakter zoals opgenomen in cao n° 98.

Concreet betekent dit dat de premie voor dezelfde doeleinden kan besteed worden als maaltijdcheques en ecocheques.

1.6. Wie kan de koopkrachtpremie uitgeven?

Zoals reeds aangegeven moet de koopkrachtpremie toegekend worden in de vorm van cheques. Dit kan zowel op papier als elektronisch.

Opgelet! De koopkrachtpremie die met papieren cheques wordt toegekend, zal enkel uitgereikt kunnen worden door de uitgevers die ook erkend zijn om de koopkrachtpremie in elektronische vorm uit te reiken.

Op deze manier wil de regering het elektronische betalingsverkeer aanmoedigen.

De werkgever zal de koopkrachtpremie, onder de vorm van elektronische of papieren cheques, dus enkel kunnen aankopen bij een daartoe erkende uitgever.

De uitgevers die al een erkenning hebben voor het uitgeven van elektronische maaltijd- of ecocheques, zijn in principe van rechtswege erkend. Momenteel zijn dat Edenred, Sodexo en Monizze.

1.7. Loonnorm

De maximale marge voor de loonkostenontwikkeling voor de jaren 2023 en 2024, bovenop indexeringen en baremieke verhogingen, is vastgelegd op 0%.

De koopkrachtpremie wordt expliciet uitgesloten van de loonnorm. Ze komt dus niet in aanmerking om na te gaan of de sector of de werkgever de maximale gemiddelde loonkoststijging respecteert.

1.8. Vanaf wanneer kan de koopkrachtpremie toegekend worden?

De nieuwe regelgeving treedt in werking vanaf 1 mei 2023. Opgelet! De koopkrachtpremie kan pas effectief aan medewerkers uitgereikt worden vanaf 1 juni 2023.

Inmiddels zijn de onderhandelingen al van start gegaan voor enkele sectoren en wordt er onderhandeld over de toekenning van de koopkrachtpremie. Ook bedrijven kunnen op ondernemingsniveau beslissen om een koopkrachtpremie toe te kennen aan hun werknemers.  Al verdient het aanbeveling om nog even het verloop van de sectorale onderhandelingen af te wachten.